КъМР-ни Башчысы Казбек Коков, республикада социал-экономика болумгъа жоралап, оператив кенгеш бардыргъанды. Анга  КъМР-ни Правительствосуну Председатели  Мусукланы Алий, КъМР-ни Башчысыны Администрациясыны таматасы Мухамед Кодзоков, КъМР-де баш федерал инспектор Тимур Макоев, правительствону къаууму къатышхандыла.

 Республиканы ононучусу бек алгъа  Къабарты-Малкъардан тёрт аскерчи Донбассны къоруулау жаны бла энчи операцияны кезиуюнде къуллукъ борчларын толтура туруп ёлгенлерин айтып, алагъа уллу бушуу этгенин билдирип,  юйюрлерине къайгъы сёз бергенди. Жыйылгъанла аланы бир минутну шош сюелип эсгергендиле. Казбек Коков ёлген аскерчилени юйюрлерине не жаны бла да себеплик этерге буюргъанды.

 Андан сора КъМР-ни Башчысы Къабарты-Малкъарда Донецк эмда Луганск халкъ республикаладан кёчюп келгенлеге гуманитар болушлукъ этиу андан ары бардырылгъанын билдиргенди. Дондагъы Ростовха аш-азыкъ эмда сабийлеге бек керекли затла бла экинчи машина кетгенин да айтханды.

-Санкцияла кючлене барадыла. Биз, федерал эмда регион оноучула, аны алай болурун, не зат сынаргъа тюшеригин билгенбиз. Американы Бирлешген Штатлары, башха тыш къыралла бла организацияла бизге къажау оноула этгенлери бла байламлы къыралны Президенти энчи экономика мадарланы хайырланыуну юсюнден указгъа къол салгъанды. Правительство санкциялагъа къажау амалла табыу жаны бла оператив штаб къурагъанды,  Россей Федерацияны инсанларына, бизнесге да себеплик этиуню онглары изленедиле. Санкцияла энчи адамлагъа кибик, битеу инсанларыбызгъа къажау бурулупдула. Аны себепли  халгъа дайым кёз-къулакъ болургъа, регионда рыноклада кибик, саулай экономикада да тутхучлулукъ сакъланырча амалла жарашдырыргъа керекди,- дегенди Казбек Коков.

  Андан ары сёз саулукъ сакълауну системасы коронавирус жайылгъан кезиуде къалай ишлегенини юсюнден баргъанды.  Министр Рустам Калибатов бу ауруу жукъгъанланы саны азая баргъанын билдиргенди. Арт ыйыкъда аллай саусузла 36 процентге азайгъандыла, «терк болушлукъну» службасын чакъырыула алгъынчы къыстау тюйюлдюле, госпитальлагъа тюшгенле да селейедиле, дегенди.

 Министр билдиргеннге кёре, бюгюнлюкде бек къоркъуулу инфекцияладан бакъгъан госпитальлада 780 ундурукъ барды, аладан 651 бош тюйюлдюле. Реанимациялада 76 адам багъылады. ОРВИ-ден ауругъанларына тарыгъып келгенле кёбюрек болгъандыла. Амбулаториялада 7 мингнге жууукъ адам болушлукъ алады. Арт эки айны ичинде коронавирусдан ауруп, юйлеринде багъылгъан саусузладан 22 мингден асламы дарманла бла жалчытылыннгандыла.

 Республикада эпидемиология болум игиленнгени бла байламлы КъМР-ни Саулукъ сакълау министерствосу 1-чи номерли шахар клиника больницада къуралгъан госпитальны жабаргъа хазырлана турады. Андан сора мында башха саусузлагъа багъыу, диспансеризация бардырыу да башланырыкъды.

 Казбек Коков дарманланы сатып алыу бла байламлы халны дайым контрольда тутаргъа, онкологиядан ауругъанлагъа ол жаны бла энчи эс бурургъа буюргъанды. Керекли препаратла алыргъа регионну башчысыны буйругъу бла  республикалы бюджетден 600 миллион сом бёлюнюрюкдю. Рустам Калибатов билдиргеннге кёре, керекли дарманла алына турадыла, аланы бир кесеги медицина учреждениялагъа тюшгенди. «Препаратладан кёплери  фармацевт рыноклада жокъдула.  Аллай кезиуледе министерство  федерал ведомство эмда дарманла чыгъарыучула, аланы жибериу бла кюрешгенле бла келищимликде ишлейди»,-дегенди ол.

Аптекаланы дарманла бла жалчытыуну юсюнден айта, министр ол жаны бла къытлыкъ эсленмегенин чертип айтханды.

 Казбек Коков арт кюнледе республиканы жамауатын россейли банклагъа къажау санкцияла тынгысыз этдиргенлерин эсгертгенди. Мусукланы Алий  айтханнга кёре, ал кезиуде  бизни адамларыбыз, социал сетьледе жайылгъан ётюрюк хапарлагъа ийнанып, ахчаларын банкладан  алып башлагъан эдиле. Алай шёндю ол къазауатлыкъ кетгенди, ахчасын алыргъа сюйгеннге чырмау жокъду.

 -Быллай  къазауат кезиуледе  валюта операцияланы бардырыргъа жарамайды. Артда, хар зат шошайса,  ахчанг учуз болуп къалыргъа къоркъуу уллуду. Гузабалыкъ хаталыды. Бюгюнлюкде Россей Федерацияда болгъан алтын къыстырыкъ  финанс системаны тап ишлерин жалчыталлыкъды, - деп къошханды Казбек Коков.

 Кенгешде республиканы рынокларында болумгъа да къаралгъанды.  КъМР-ни  промышленность, энергетика эмда сатыу-алыу министри Шамиль Ахубеков  айтханнга кёре, аш-азыкъ эм башха товарланы, ол санда къурулуш кереклени да, багъалары кюн сайын тинтиледиле. Бюгюнлюкде аш-азыкъ продуктла, башха товарла да къазауатда алынадыла дерча тюйюлдю, багъала да артыкъ бек кётюрюлмегендиле.  Аны бла бла бирге   Краснодар эмда Ставрополь крайладан поставщикле багъала кётюрюлюрге боллукъларын эсгертедиле, дегенди министр.

 Шамиль Ахубеков багъаланы тинтиу жаны бла штаб къуралгъанын, ары Монополиялагъа къажау федерал службаны, МВД-ни да келечилери киргенлерин билдиргенди. Багъаланы сылтаусуз кётюргенлеге къажау олсагъат мадарла этилликдиле. Казбек Коков багъалагъа, артыкъда аш-азыкъ эмда бек керекли товарланы багъаларына, контроль этиуню къатыландырыргъа буюргъанды. «Бирде тыш валюта ёсгени бла адамла, ахчалары кюймез ючюн,  аш-азыкъ болмагъан товарла: оргтехника, юйде хайырланылыучу техника да, алып башлайдыла къазауатдан. Ол бек терсди.  Аллай техниканы кёп санда Азияда да чыгъарадыла. Ала аны бери жибергенлей турадыла, аны себепли аны кёп санда сатып алгъанны хайыры жокъду»,- дегенди ол.

  Регионну оноучусу аш-азыкъ жаны бла къоркъуусуз болуу  баш магъаналы жумуш  болгъанын айырып айтханды. «Битимлени къорууларыкъ амалла, семиртгичле, урлукъла да керекдиле. Эл мюлкде ишлегенлеге тутхучлулукъ этиуню битеу онгларын хайырланыргъа тийишлиди. Федерал арада да аллай мадарла этилирлерин сакълайбыз. Урлукъ себиуню чырмаусуз бардырыр ючюн, къолдан келгенни аямазгъа керекди», - дегенди ол.

  КъМР-ни  эл мюлк министри Хасан Сижажев а ол ишни тап бардырыр муратда оператив штаб къуралгъанын билдиргенди. Ары Эл мюлк министерствону, агропромышленность комплексни организацияларыны, муниципал къуралыуланы администрацияларыны, надзор органланы, тийишли илму учрежденияланы келечилери киредиле. Бюгюнлюкде къышлыкъ битимлени байыкъландырыу башланнганды, жазлыкъланы  урлукълары себиле турады. Муниципалитетледен келген билдириулеге кёре, ала урлукъла бла жюз процентге жалчытылыныпдыла, себиллик материал ГОСТ-ну излемлерине келишеди. Битимлени къоруулагъан затла да жетиширчадыла.

-Бир квадрат метрни да къоймазгъа керекди. Урлукъла жетишмегендиле, семиртгичлени алалмагъанбыз деген сылтаула болмасынла. Санкциялагъа да къарамай, бютюн кёп ёсдюрюрге, бютюн кёп чыгъарыргъа керекбиз, - дегенди Казбек Коков.

Сёз миллет проектлеге жетгенде, КъМР-ни Башчысы къырал заказланы барысы да толусунлай тамамланылыргъа керек болгъанларын эсгертгенди. КъМР-ни жол мюлк эмда транспорт министри Аслан Дышеков быйыл жолланы къурулушларына 3,9 миллиард сом бёлюнюрюгюн билдиргенди. Саулай да республикада 60  объектде - 170 километрде – жангыртыу ишле бардырыллыкъдыла.  850 миллион сом чакълы бирни жер-жерледе жоллагъа ремонт этиуге бёлюрге мурат этиледи. Быллай ишлеге аллай бир ахча биринчи кере къоратылады, дегенди ол.

  КъМР-ни Башчысыны буйругъу бла республиканы гитче шахарларына болушлукъ этилликди. Терекде бла Майскийде ара орамла жангыртыллыкъдыла, ол санда аланы баш къатылары алышындырыллыкъды, кече жарыкъ болурча этилликди, адамла къоркъмай ётерча мадарла да жарашдырыллыкъдыла. Аллай  ишле республиканы башха гитче шахарларында да бардырыллыкъдыла.

  КъМР-ни къурулуш эмда  ЖКХ  министри Алим Бербеков  миллет проектледе белгиленнген  къурулуш эмда ремонт ишле къалай баргъанларыны юсюнден айтханды. Ол билдиргенича, жети жангы школгъа, Нальчикде жангы жашау тийреледе инфраструктура объектлеге,  республиканы эллеринде бла шахарларында социал объенктлеге кёре аукционла бардырыла турадыла. Алгъын башланнган ишле да  болжалларындан кеч къалмай барадыла, дегенди министр. Аны бла бирге ол бир-бир къурулуш материалланы эмда оборудованияны жибериу бла чырмаула чыгъаргъа боллукъларын да эсгертгенди.

  Кенгешни ахырында Казбек Коков былай айтханды: «Бюгюнлюкде экономикада тюбей баргъан тыйгъычлагъа биз терк окъуна эс бурургъа, аладан къутулууну амалларын олсагъат табаргъа керекбиз. Экономикада болсун, системаны къурагъан предприятиялада, энергия бла жалчытыуда, саулукъ сакълауда бла билим бериуде да иш тохтаусуз эмда къуралыулу барырча этерге борчлубуз. Экономикабыз тышындан келген къоркъуулагъа чыдамай къаллыкъ тюйюлдю, нек дегенде эл мюлкюбюз, туризмибиз да бардыла, бюджетде да аслам проектни жашауда бардырыргъа иги кесек ахча салыныпды. Ишибизни алгъынча бардырлыкъбыз, бирде уа андан тири окъуна».