Юбилейге саугъа

Кёп болмай Грозный шахарда басмадан чыкъгъан «Академик живописи Пётр Захаров - Чеченец. Библиографический указатель» деген китап Къабарты-Малкъарны Миллет библиотекасына саугъагъа берилгенди. Аны Моххамед–Эмин Саид-Эминович Ибриев жарашдыргъанды.
Пётр Захарович Захаров-Чеченец, Патчахны кезиуюндеги Суратлау академияны академиги – халкъыны бек айтхылыкъ келечилеринден бири эм биринчи профессионал чеченли суратчы болгъанды.
Дади-Юртда туугъан сабийни патчах аскерчиле туугъан жеринден урлап алып кетген эдиле. Ата журтдан узакъда ёсе, ол искусствону кючю бла аты ёмюрлеге сакъланырча этгенди. Белгили оруслу суратчы Карл Брюллов аны кесинден сора экинчи портретчиге санагъанды. Ол жаланда 28 жыл жашагъан эсе да, аны къолундан чыкъгъан суратла бюгюнлюкде къыралыбызны белгили музейлеринде тагъылыпдыла.
Башда сагъынылгъан китаб а аны юсюнден жарашдыргъан биринчи библиографиялы басмады. Анга китапла, брошюрала, тюрлю-тюрлю жыллада чыкъгъан журналлада бла газетледе публикацияла киргендиле. Аны жарашдыргъан Моххамед-Эмин Ибриев атасы Саид-Эмин башлагъан жумушну ахырына жетдирип, аны хурметине жоралап басмалагъанды.
Саид-Эмин Ибриев Пётр Захаров - Чеченецни жашау эм чыгъармачылыкъ жолун тинтиуюн 1957 жылда кёчгюнчюлюкден къайтып ЦК КПСС-ни ВПШ-на окъургъа кирген жылында башлагъан эди. «Биз битеу да 56 адам бола эдик: чеченлиле, ингушлула, къарачайлыла, малкъарлыла, къалмукълула. Мен Кавказны тарыхы бла шагъырейлениуню бек жаратхан эдим. Бютюнда Ата журтуму юсюнден толуракъ билирге кюреше эдим. Ленин атлы ара китапханада аслам заман ётдюргенме.Анда чечен тилде жазылгъан бек кёп китап болгъанды. Ол санда революциягъа дери басмаланнганладан кёп сейир затла. Дагъыда Ара Аскер-Тарых архивде бла Эски Актланы Ара къырал архивинде да ишлерге тюшгенди. Ненча сейир зат тапханымы айтып бошаргъа къыйынды. Нек дегенде Совет Союзну заманында кёп зат басмаланмагъанды. Сёз ючюн, генерал Пётр Ермоловну экиге айланнган къарындашы Алексей Петровичнм архивинде аскерчи Захар Дади-Юртда урушну кезиуюнде къутхаргъан чеченли жашчыкъны къагъытлары сакъланып эдиле. Аскерчи аны Алексей Ермоловну юйюрюнде къойгъанды. Захаров деген тукъумну уа ангаол аскерчини сыйлай бергендиле»,-деп жазгъанды Саид-Эмин Ибриев.
1958 жылда ол биринчи кере ёз тилинде «Ленин некъ» деген газетде суратчы жерлешини юсюнден хапарлагъанды. 1961 жылда белгили жолоучу эм жазыучу Д. Трунов кесини  «Ущелья сокровищ» деген китабында былай жазгъанды: «Саид-Эмин кесини хапарын былай башлагъанды: Генерал Ермоловну отряды Дади-Юртну къуршоулайды. Юйлени бирини къатында уа алыкъын жюрюмеген ёксюз сабийчикни солдатладан бири кёрюп, кесине алады. Сора билемисиз ол артда ким болгъанын? Академик! Хау, хау, суратлау искусстволаны академиги!» Ол кезиуде мен ол хапарны ётюрюкге санагъан эдим. Артда Захаровну суратлары бла китапчыкъ тюшгенинде къолума, Саид-Эминни хапары керти болгъанына тюшюннгенме».
Саид-Эмин Ибриев тюрлю-тюрлю къуллукълада ишлеп келгенликге, халкъыны тарыхы бла энчи кюрешгенди. Ол сюймеклиг а жашы Моххамед-Эминнге да кёчгенди. Атасы башлагъан ишни ахырына жетдирип, басмадан чыгъаргъаны уа жаланда махтаугъа тийишлиди.

Махийланы Азиза

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

16.05.2024 - 09:03

«АЛТЫНЛА» БЛА КЪАЙТХАНДЫЛА

 Орёл шахарда Россейни Битеустильли каратеден бардырылгъан биринчилигине бизни «Эльбрус» спорт клубубузну келечилери да къатышхандыла.

16.05.2024 - 09:03

САУЛУКЪЛАРЫНА САКЪ БОЛА БАШЛАГЪАНДЫЛА

Арт жыллада кеслерине къаратыргъа сюйгенлени санына къошула барады.  Аны баш сылтауларындан бирлери – жерлешлерибизни саулукъларына сакъ бола башлагъанларыды эмда ишлеген инсанлагъа диспансеризация

16.05.2024 - 09:03

«ТЕПСЕУНЮ КЕСИНИ ЭНЧИ ТИЛИ БАРДЫ»

Бюгюнлюкде Шимал Кавказда «Асса-Пати» тепсеу школну танымагъан, анда окъугъанланы аякъ бюкгенлерине бюсюремеген хазна болмаз. Аллай проектни къурап, жашауда бардыргъан а Энейланы Аскерди.

16.05.2024 - 08:44

«ЖИГИТЛЕНИ КЪАУУМУНДА» - АЛЧЫЛА

Чегемде 2011 жылда туугъан спортчуланы араларында грек-рим тутушуудан республикалы командалы турнирлени бешинчи кезиую къуралгъанды.

15.05.2024 - 09:42

Сёлешиуню ёзеги – транспорт бёлюмню шёндюгю излемлеге келишдириу

Къабарты-Малкъарда транспорт бёлюмню 2030 жылгъа дери айнытыугъа жораланнган стратегиялы сессия бардырылгъанды.