Авиацияны бла космонавтиканы кюнюне

Узакъ планеталаны букъулу жолчукъларына дери

 Гагаринден сора  космос аппаратланы учуруу, жалгъан спутникле бла бардырылгъан сынаула да баш муратха жетиуню- башха планеталагъа учууну- ал атламлары эдиле. Циолковский бла Космодемьянский да ма анга итиннгендиле. Эки деменгили къырал да-СССР бла АБШ, сауутланнган кючлени айтмасакъ, артыкъда бек ма ол жаны бла эриширге кюрешгендиле. Ким теркирек къармашырыкъды? Ким алгъа боллукъду? Былайда  Королевну Ай бла байламлы программасы ахырына нек жетдирилмегенин, Айгъа жетиу бла америкалыла бизни нек озгъанларыны сылтауларын излер кереклиси жокъду. Андан эсе, совет алимле, ол санда Тимур Магомедович да,планетала аралы учууланы амалларын излеу бла къаты кюрешгенлерине эмда сейирлик жетишимле болдургъанларына эс бурулса игиди.

Официальный справкадан: «Академик Эней улу Кюнню системасыны планеталарына учууланы къураугъа да уллу къыйын салгъанды. Планетала аралы космос аппаратланы къызындырыуну амалын да тапханды… Артда иш да анга жетген болмагъанды».

Алимле бизге ол ишни магъанасын ангылатыргъа кюрешгендиле.Биз билгенден, орбитагъа чыгъарылгъан космос аппарат аны элтип баргъан ракетаны ахыр кесегинден айырылса, аны тюртген кюч ол къалайгъа керек эсе да, алайгъа жетерикди деп, алгъа алай акъыл этилгенди. Алай ол вариант хар жаны бла да тапсыз келгенине, кёп къоранчла этдиргенине тюшюннгендиле. Ма андан сора Тимур Магомедович: «Аппаратха орбитада бир кесек «айланыргъа» къоюп, алай жерни тёгерегине толусунлай учуртмай, тап кезиучюк табып, ракетаны ахыр кесегинден алайда айырып,аны андан ары алайтын учурса къалай болур?»,-дейди. Аны ол оюму специалистлени сейирге-тамашагъа къалдыргъанды. Андан бери аппаратла ма алай учадыла.

  Официальный справкадан: «Эней улуну башчылыгъы бла планетала аралы космос аппаратланы учуу жолларын Жерден бардырыуну (управление)  схемасы жарашдырылгъанды. Ол а учууланы не къадар тюз бардырыргъа онг бергенди». Былайда зат айтыр кереклиси болмаз-хар не да ангылашыныулуду.

  Дагъыда бир ишге эс бурурчады. Справкада былай жазылады: «Эней улу механикада уллу дискрет системаланы структура модельлерин жарашдырыуну жангы, бютюн къыйматлы амалын кёргюзтгенди… Ол артда биология макромолекула къалай къуралгъанларын билиу жаны бла бардырылгъан тинтиуледе хайырланылгъанды».

  Сёз,эштада, эсеплеучю математиканы болушлугъу бла  жер жюзюню жаратылыууну законларын билирге жууукълашыуну юсюнден барады.

Басмагъа Текуланы Хауа хазырлагъанды.