Лашкутачыла Акъайланы Къубадийни къызы Фатима бла баш иеси Къаракъызланы Мусса  беш сабий ёсдюредиле. Баш иеси Къаракъызланы Ахматны жашы Мусса бла ала бир юйюр къурап жашагъанлы 24 жыл болады. Фатима юйюрде жангыз сабий болуп ёсгенликге, Муссаны уа 13 эгечи бла къарындашы бар эди. Аланы асламы бюгюнлюкде да Къыргъызда жашайдыла. Мусса бла эки къарындашы бери келип юйюрленнгендиле. Фатима бла уа аны 90-чы жылланы ахырында Лашкутада жашагъан жууукълары танышдыргъан эдиле.

Къаракъызланы юйюр элде сыйы жюрюгенледен бириди. Тамата къызлары Жансурат, бюгюнлюкде КъМКъУ-ну математика факультетини студентиди. Сафият а школну «алтыннга» бошап, медицина колледжни фармацевтика бёлюмюнде окъуйду. Жамиля, Алий эм Хаджи-Мурат а алыкъын школчуладыла. Фатима Лашкута элни сабий садында ишлейди. Мусса да жазда республикадан тышына кетип, ишлеп къайытады. Къышда уа юйге, малгъа къарай кечинеди. Аны бла бирге эки жашы да эр киши юй жумушлагъа кеслерин жарашдыра ёседиле.

Абаданланы, ата-ананы сыйын кёрюу бу юйюрде бек баш жорукъладан бирлеридиле.

- Хар сабий да гитчелигинден юйюнде нени кёрсе, аны жашаугъа кёз къарамы да анга кёре  къуралады. Атасы бла анасы бир бирлерине сый, хурмет эте эселе, аны сезиминде да ол къаллыкъды. Юйде къарт бар эсе уа, ол затха энчи эс бёлюрге керекди. Сабийлеге нени да тап ангылата билсенг, ала санга къулакъ салып, айтханынгы аллыкъдыла, - дейди Фатима.

Бизни миллетде «Намыс болмагъан жерде насып да болмаз» деп бошдан айтылмагъанды. Юйюр жашауда уа ол бек магъаналы кесекди. Эр бла къатын бир бирлерини айтханларын эшите, керек кезиуде сёз да жута билирге керекдиле. Сора алларындагъы сабийле да абадан болуп, кеслери юйюр къурасала, кёргенлерин эте жашарыкъдыла.

Ата-ананы борчларындан бири туугъанларына жашауда бир бирлерине билеклик этиуню магъанасын ангылатыуду. Ол а сёзсюз, гитчеликден башланады. Фатиманы оюмуна кёре  гитчелеге таматаларына тынгыларгъа, аланы айтханларын этерге юйретирге керекди.

Хар юйюрдеча, Къаракъызлада да юйретиу бла байламлы кеслерини жорукълары бардыла

- Болмай а. Тапсыз кёрген затыбызны алгъа не себепден угъай дегенибизни ангылатыргъа кюрешебиз эм ызы бла эркинлик бермегенибизни да айтабыз. Бюгюнлюкде сабийлени неге сейирлери болгъанын, телефонда, компьютерде да не затлагъа къараргъа ёч болгъанларына кёз-къулакъ бола турабыз. Кеси аллына аллай кезиулени бошлап къояргъа жарамайды. Хата азданды. Аны себепли керек заманда «угъай» деп айтыуну магъанасы уллуду, - дейди таулу ана.

Мени бюгюннгю жигитим сабий садда да ишлейди. Педагогикалы колледжни эрге баргъанында къоюп къоймай, диплом алгъанына, бюгюнлюкде бек къууанады. Фатима тиширыу сабийле билимлиле болургъа керекдиле дейди.

- Окъуулу, жетишимли болургъа итиниулюк бюгюнлюкде бек керекди. Жашау жылдан-жылгъа тюрлене, кеси жеринги табаргъа уа бютюнда къыйыныракъ болгъан заманды шёндю,- дейди ол.

Кеси жангыз сабий болуп ёсгени себепли, Фатима хар заманда да уллу юйюрлеге бек сукъланнганды. Аны себепли кеси юйюрю уллу болгъанына ыразыды.

- Не заманда да тынч болгъан болмаз кёп сабий ёсдюрюу. Бахча этерге, мал тутаргъа да керекди элде жашагъан къадарда. Бюгюнлюкде, ала абаданыракъ болгъанлы сёзсюз, тынчды. Къызла юй жумушла бла болушадыла. Жашла да, къолларындан келгенича, не жумушха да угъай демейдиле, - дейди ушакъ нёгерим.

Дагъыда бу юйюрню кесини бир энчилиги барды. Ол да неди десегиз, сабийле бла жаланда ёз тилибизде сёлешиу. Анга не заманда да энчи эс бёлюннгенди. Аны себепли  ала бары да малкъар тилде таза, шатык сёлешедиле. Ол а бек къууандырады.

- Сабийле ана тиллерине бек алгъа юйлеринде юйренедиле. Ол себепден орусчаны бир жанына этип, кеси тилибизде сёлешип тургъанбыз. Алай болмаса тилибизни сакълар амалны кёрмейме бюгюнлюкде. Орус тилге юйренмей а бир сабий да къаллыкъ тюйюлдю,- деп оюмлайды Фатима.

Бюгюнлюкде кёпле шёндюгю тёлюню сёгерге  ёчдюле. Алай мени жигитими оюмуна кёре, ол кесини заманындагъыланы бла бюгюннгюлени араларында уллу башхалыкъ эслемейди.

- Хар ким да юйюрюнде неге, къалай юйренсе да, тышында да аны кёргюзте болур. Аны себепли айталмайма шёндюгюле бир башхаладыла, осалдыла деп, - дейди ол.

  Алайды да, Къаракъызланы юйюрню юлгюсюнде биз кёребиз уллу юйюр ёсдюрюу артыкъ къоркъуулу иш болмагъанын. Ата бла ана бир бирни ангыласала, бир муратлыла болуп, от жагъаларын чачмай жашасала, сабийлери да ариу къылыкълыла, абаданлагъа хурмет этиучюле, ёз тиллеринде сёлешиучюле боладыла.  

Таппасханланы Аминат.