КъБР-м и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбек лэ­жьыгъэ IуэхукIэ Бахъсэн щIыналъэм иджы­благъэ щыIащ. Абы къипщытащ лъэпкъ, федеральнэ проектхэм япкъ иткIэ щIыпIэм щрагъэкIуэкI ухуэныгъэщIэхэр, зэгъэпэщыжы-ныгъэ лэжьыгъэхэр зэрагъэзащIэр.
 
Куба къуажэм щаухуэ школыщIэр зригъэ­лъэгъуащ КIуэкIуэм. НыбжьыщIэ 500-м ятещIыхьауэ ящI еджапIэм сом мелуан 311-рэ хуха­хащ «Егъэджэныгъэ» лъэпкъ проектым и «Иджырей школ» федеральнэ гуэдзэным ипкъ иткIэ. Проектым къызэрыщыгъэлъэгъуамкIэ, школыщIэр къатитIу зэтету щытынущ, абы къызэщIиубыдэнущ метр зэбгъузэнатIэ мини 9,8-рэ. Школым хэтынущ класс пэшхэр, библио­текэ, спорт залышхуэрэ нэхъ цIыкIуIуэрэ, махуэшхуэ зэхыхьэхэм хуэщIа, цIыху 300 зы­щIэхуэн актовэ пэшышхуэ. Апхуэдэу еджапIэм иIэнущ шхапIэ зэпэщ, медицинэ IэнатIэ щхьэхуэ, административнэ, хозяйствэ къудамэхэр. Мы зэманым ирихьэлIэу ухуэныгъэм и лъабжьэр ягъэтIылъащ, фундаментыр гъэувыным хуэщIа лэжьыгъэхэр зэфIэкIащ. Къинэмы­щIауэ, гъущIхэр зэпыгъэвэным, ахэр зэпкъ­рылъ­хьэным, инженер сетхэр укъуэдииным епха лэжьыгъэхэри яухащ. Апхуэдэу щIадзащ блынхэр чырбышкIэ зэтелъхьэнми гъущIымрэ бетонымрэ къахэщIыкIа плитахэр гъэувынми. Лэжьыгъэм пэрыт IэщIагъэлIхэм зэрыхуагъэ­фа­щэмкIэ, ухуэныгъэр зэфIэкIынущ дызэрыт илъэсым и дыгъэгъазэ мазэм ирихьэлIэу. 
Республикэм и Iэтащхьэм гунэс щыхъуащ ухуэныгъэр зэрекIуэкIыр. Абы тепсэлъыхьу, КIуэ­кIуэм къыхигъэбелджылыкIащ еджапIэм и пщIантIэм щаухуэну спорт утыкухэр зыхуей-зыхуэныкъуэ псомкIи къызэгъэпэщауэ зэ­ры­щытыпхъэр. 
ШколыщIэм епха Iуэхухэм щыгъуазэ зыхуи­щIа нэужь, КIуэкIуэ Казбек къипщытащ жы­лэм щаухуэ амбулаторэщIэм и щытыкIэри. Ды­зэрыт илъэсым и мазаем яблауэ аращ а ухуэ­ныгъэр. АмбулаторэщIэм иубыдынущ метр зэбгъузэнатIэ 513-рэ. Ар ухуэным хухахащ сом мелуан 42-рэ. Мы зэманым ирихьэлIэу лэжьыгъэр щекIуэкI щIыпIэр зыхуей хуагъазэ, унэм и лъабжьэр ягъэтIылъ, фундаментхэр ягъэув. Проектым къызэрыщыгъэлъэгъуамкIэ,  зыкъату щы­тыну а медицинэ IуэхущIапIэм IэщIагъэлIхэр зэб­лэкIыу щылэжьэнущ, махуэм къриу­быдэу сымаджэ 90-м еплъыфынущ. Амбулаторэм хэтынущ терапевтым, сабий дохутырым, нэ­гъуэщI IэщIагъэлIхэм я пэш щхьэ­хуэхэр, мастэ щыхалъхьэ пэшыр, нэгъуэщIхэри. Ар яухуэ ­УФ-м и Президент Путин Владимир узыншагъэр хъумэным епха и IэнатIэхэм ящыщу сымаджэхэр япэу зэкIуалIэ, жылэхэм, къуажэхэм дэт поликлиникэхэм, амбулаторэхэм гулъытэ хэха хуэщIыпхъэу къызэрилъытар я тегъэщIапIэу. АмбулаторэщIэр хьэзыр хъунущ, зэ­рыхуа­гъэ­фащэмкIэ, 2023 гъэм и дыгъэгъа­зэм ирихьэлIэу. 
Республикэм и пашэр яхуэзащ икIи епсэ­лъы­лIащ жылэм дэт медицинэ IуэхущIапIэм и лэ­жьакIуэхэми кубадэсхэми. КIуэкIуэм щIыналъэм и унафэщIхэм пщэрылъ ящищIащ ахэр зыгъэпIейтей Iуэхухэм гулъытэ хуащIыну. 
Бахъсэн щIыналъэм щылажьэ мэкъумэш Iуэ­хущIапIэхэм я IэщIагъэлIхэми яхуэзащ КIуэкIуэ Казбек. Нартыхумрэ сэхуранымрэ хэсэным мы лъэхъэнэм яужь ит лэжьакIуэхэм а Iуэхухэр зэ­рекIуэкIым щыгъуазэ хуащIащ Iэтащхьэр. Къыхэдгъэщынщи, Бахъсэн щIыналъэм нартыху щыхасэнущ гектар мин 20-м щIигъум, сэ­хураным хухахынущ гектар мини 3,4-рэ. Мэ­къумэш лэжьыгъэхэр и чэзум икIи хъарзынэу зэфIокI. ЖылапхъэкIи щIыгъэпшэркIи къызэ­гъэ­пэщащ хозяйствэхэр. Псори зэхэту къапщтэмэ, республикэм сэхураныр щыхасэнущ гектар мин 14-м, нартыхум иубыдынущ гектар мини 148-рэ. 
КъБР-м и Iэтащхьэм гулъытэншэ ищIакъым районым и гъуэгухэм щекIуэкI ухуэныгъэ-   зэгъэпэщыжыныгъэ лэжьыгъэхэри. Куба - Малкэ автомобиль гъуэгум, километри 6,7-рэ зи кIыхьагъым, апхуэдэ лэжьыгъэхэр щаублауэ щытащ илъэс блэкIам и дыгъэгъазэм.  Гъуэгум щыщу километри 3,6-м телъа асфальтыжьыр тратхъури асфальтыщIэм лъабжьэ хуэхъуну Iыхьэр тралъхьэжащ. Ухуэныгъэ-зэгъэпэщыжыныгъэ лэжьыгъэхэр зэраубзыхуам нэхърэ нэхъ пасэу, зы илъэскIэ япэ иту, зэфIагъэкIыну жаIащ гъуэгум елэжь IэщIагъэлIхэм. А Iуэхухэм къызэщIиубыдэу, Малкэ жылэм хуэ­кIуэ гъуэгум зы километррэ ныкъуэрэ зи кIы­хьагъ Iыхьэм уэздыгъэхэр щыфIадзэнущ, лъэс зекIуапIэхэр зыхуей щыхуагъэзэнущ, гъуэгу дамыгъэхэр щагъэувынущ. 
Зэгъэпэщыжыныгъэ лэжьыгъэхэр нэхъ пасэу щызэфIагъэкIынущ километри 4,4-рэ зи кIыхьагъ Куба, Псыхъурей, Крем-Константи­нов­с­кэ жылэхэр зэпызыщIэ гъуэгу Iыхьэми.  Нэгъабэ и дыгъэгъазэм яублауэ щыта лэжьыгъэхэр дызэрыт илъэсым и накъыгъэм зэ­­фIэкIынущ. Иджыпсту а гъуэгу Iыхьэр хуа­гъэхьэзыращ асфальтрэ бетонрэ зэхэлъу телъхьэным, лъэс зекIуапIэхэми йолэжь. А лэ­жьыгъэхэм хэту зэрагъэпэщыжынущ гъуэгу лъэмыжри. Псыхъурей жылэм щагъэувынущ автобус къэувыIэпIэу 8, Т-7 светофор лIэужьыгъуэм хуэдэ тету, лъэсырызекIуэхэм я гъуэгу зэпрыкIыпIэу 4 ягъэбелджылынущ. Къинэ­мы­щIауэ, уэздыгъэхэр фIадзэнущ, гъуэгу дамыгъэхэри щагъэувынущ километри 5 зи кIыхьагъ гъуэгу Iыхьэм. Иджыпсту трансформатор станц цIыкIур зытрагъэувэн лъабжьэр ягъэтIылъ.
ДызыхуэкIуэ гъэмахуэм зыхуей хуагъэзэнущ Къубэ-Тэбэ къуажэмрэ Къулъкъужын Ипщэмрэ зэпызыщIэ гъуэгуу километри 5,5-рэ зи кIыхьагъыр. Абы щыщ IыхьэфIым тралъхьакIэщ асфальтрэ бетону зэхэлъ пкъыгъуэ. Адрей Iы­хьэри зэрахъуэкIыным хуагъэхьэзыр. Апхуэ­дэуи зэрагъэпэщыжынущ Къулъкъужыныпсым телъ лъэмыжыр. Мы гъуэгуми щыфIадзэнущ уэздыгъэхэр, лъэсырызекIуэ зэпрыкIыпIэхэм светофорхэр, гъуэгу дамыгъэхэри щагъэувынущ. 
«Шынагъуэншэ икIи фIагъ лъагэ зиIэ гъуэгухэр» лъэпкъ проектым ипкъ иткIэ йокIуэкI щIыналъэм щызэфIах апхуэдэ ухуэныгъэ-зэгъэпэщыжыныгъэ лэжьыгъэхэр. Республикэм и Iэтащхьэм и гуапэ хъуащ ахэр тэ­мэму, и чэзум икIи фIагъышхуэ ябгъэдэлъу зэ­ры­зэ­
­фIагъэкIыр. 

КЪАРДЭН  Маритэ.