«КъМР-ни муниципал къуралыуларыны совети» Ассоциацияны (АСМО) жыйылыуунда былтыр тамамланнган ишлени эсеплери чыгъарылгъандыла эмда быйылгъа борчла салыннгандыла.

Аны ишине КъМР-ни Башчысы Казбек Коков, Парламентни таматасы Татьяна Егорова, премьер-министр Мусукланы Алий, федерал инспектор Тимур Макоев, министрле, Жамауат палатаны бла Адамны эркинликлери жаны бла уполномоченныйни келечилери, районланы бла эллени таматалары къатышхандыла. Аны АСМО-ну правленини башчысы Максим Панагов бла аны толтуруучу директору Николай Маслов бардыргъандыла.

Кенгешге къатышханланы алгъышлап, Казбек Коков сёлешгенди. Ол тюбешиу артыкъда магъаналы болгъанын чертгенди. «Бирге жыйылып, эллерибизни айнытыуну баш сорууларын сюзерге онгубуз барды. Ол а шёндюгю заманда, Украинада миллетчилеге къажау энчи операция бардырылгъан, аны бла байламлы тыш къыралла Россейге къажау санкцияла кийирген кезиуде артыкъда керекди», - дегенди ол.

Казбек Валерьевич, операцияны сылтауларыны юслеринден айта: «Къазауатны биз башламагъанбыз. Украинада оноуну аманлыкъчы къауум алып, 8 жылны ичинде Донбассны халкъын къыйнап тургъандыла. Россейни башчысы славян халкъланы араларында къажаулукъну, къарындаш миллетни къырыуну тыяр ючюн башлагъанды энчи операцияны. Биз Украинаны халкъына къажау тюйюлбюз, властьха келген нацистле бла кюреш бардырабыз», - дегенди ол.

Казбек Коков властьны бла халкъны араларында бирликни магъанасы уллу болгъанын чертгенди. Ол республиканы халкъы не къыйын кезиуде да биригиулюкню юлгюсюн кёргюзтгенин айтып, бу жол да алай этерге чакъыргъанды.

Украинада энчи операциягъа республиканы уланлары да къатышадыла, аланы араларында жаралыла, жанларын бергенле да  бардыла. Аланы юйюрлерине билеклик этерге борчлубуз, дегенди.
   
Сёз Къабарты-Малкъарны 100-жыллыгъын белгилеуню юсюнден да баргъанды. Казбек Коков къарындашлыкъны, шуёхлукъну ниетлерине кертичилей къалыргъа кереклисин белгилегенди эмда республиканы алгъыннгы таматаларына КъМР-ни айнытыугъа салгъан къыйынлары ючюн ыразылыгъын айтханды.

- Къабарты-Малкъаргъа автономия жаланда Россейге къошулгъанында берилгенди. Экономикада, социал сферада, халкъларыбызны культураларын, тёрелерин сакълауда къаллай уллу   онгла ачылгъанларын ангыларгъа керекди. Республиканы 100-жыллыкъ байрамы уа бирликни бютюнда кючлерге себеплик этерикди, - дегенди КъМР-ни Башчысы.

Санкцияланы юслеринден айта, Казбек Коков жууукъ кезиуде барыбызгъа да бютюн къадалып ишлерге тюшеригин чертгенди. Ол Россейни Президенти къырал кесине алгъан битеу социал борчланы толтурургъа буюргъанын да эсгертгенди. Аны ючюн а халкъны къолайлыгъын ёсдюрюуге, промышленностьха, эл мюлкге, туризмге, илмугъа, сатыу-алыугъа, экономиканы башха бёлюмлерине къырал себеплик этеригин чертгенди. «Бу мадарлагъа энтта тыш къыраллада чыгъарылгъан продукцияны кесибизни товарла бла алышыуну  программасын да къошсакъ, терк айныуну жолуна чыгъаргъа къолубуздан келликди. Биз салыннган борчланы толтурлугъубузгъа ишексизме», - деп белгилегенди ол.

Сёз адамланы иш бла жалчытыуну юсюнден да баргъанды. Казбек Коков инсанланы кеслерин бизнес бла кюреширге кёллендирирге кереклисине эс бургъанды. Аны ючюн а жууаплы органланы бизнесде керексиз тыйгъычланы кетерирге чакъыргъанды.

Миллет проектлени жашауда бардырыуну юсюнден айта, ол республика 11 федерал проектни 45 программасына къатышханын билдиргенди. Быйыл а алада белгиленнген жумушланы толтуруугъа 11,5 миллиард сом бёлюнеди. Программалагъа кирген социал магъаналы объектлени ишлетиуде жер-жерли власть органланы жууаплылыкъларын белгилегенди республиканы Башчысы. Ол эллени, районланы таматаларын къурулушла болжалла бузулмай бардырылырларына, ахчаны аяулу къоратыргъа чакъыргъанды.

- Бир миллет программаны иши да тохтатыллыкъ тюйюлдю. Ол къыралыбызны башчысыны буйругъуду. Хар социал объектде уа жангы ишчи жерле къуралып, адамларыбыз иш бла жалчытылынырыкъдыла, - дегенди ол.

Сёзюню ахырында Казбек Коков жеринде власть органланы адамланы жарсыуларын, излемлерин билирге, аланы власть органлагъа белгили этерге чакъыргъанды. Ол республиканы айныууну мурдору халкъны бирлигинде болгъанын энтта бир кере чертгенди. Бу къыйын кезиуде уа КъМР-ни халкъыны 90 проценти Россейни таматасы Владимир Путиннге ышаннганын эсгертгенди. «Аны статистика тинтиуле кёргюзтгендиле», - дегенди.

Ызы бла Ассоциация ишин башлагъанды. Максим Панагов докладын муниципал власть органлагъа айырыуланы эсеплеринден башлагъанды. Аны айтханына кёре, битеу да бирге 1504 депутат сайланнганды, къол кётюрюуден сора 32 элде жангы таматала айырылгъандыла.

Докладчы муниципал власть органла пандемияны кезиуюнде къалай ишлегенлерини юсюнден да айтханды. Ол билдиргенича, былтыр 8 миллет проектни жумушларын жашауда бардырыугъа 1,7 миллиард сом бёлюннгенди. Бу ахчагъа элледе маданият юйле, школла, сабий садла, спорт комплексле ишлетилгендиле, жолла жангыртылгъандыла. Сёз ючюн, «Къоркъуусуз эм тынгылы жолла» проектни чеклеринде жолланы 116 километри жангыртылгъанды, ол санда къуру Нальчикде 29 орам.

Оюлургъа къоркъуулу, осал юйледен адамланы кёчюрюу программаны уа республика болжалдан алгъа тамамлагъанды. Аны чеклеринде 291 журт ишлетилгенди.

Максим Азаматгериевич Донецк эм Луганск халкъ республикалада миллетчилени къолларындан ачыгъанлагъа болушлукъ жыйгъан пунктла ишлегенлерин да билдиргенди. Сёз «РФ-де битеулю власть органланы системасында жер-жерли самоуправленияны ишин къурауну битеулю принциплерини юсюнден» законну хазырлаугъа къатышыуну, аны республиканы жашаууна келишмеген жорукъларын жангыдан тинтиуню юсюнден да баргъанды.
 
Жыйылыуда Бахсан шахарны администрациясыны башчысы Хачим Мамхегов, Май районну администрациясыны таматасы Татьяна Саенко, Элбрус элни башчысы Согаланы Магомет, Кишпек элни бла Чегем шахарны оноучулары Артур Эльбердов бла Алим Губжоков да сёлешгендиле. Ала экономикалары, адамланы жашау журтла бла жалчытыу, аланы социал излемлерин тамамлау не халда болгъанларыны юслеринден айтхандыла.

Согаланы Магомет а Элбрус элни къолайлыгъы туризм бла байламлы болгъанын, былтыр ары солургъа 720 мингден аслам адам келгенин, алай  аланы санын  ёсдюрюрге онгла болгъанларыны юслеринден айтханды. Ол билдиргенича, жууукъ заманда  курортда энтта 6 канат жол, къонакъ юйле, туризм бла байламлы башха инфраструктура  ишлетилликдиле. Ол жаны бла программаны 2025 жылгъа дери толтурургъа белгиленеди.

Кенгешде ревизия комиссияны докладына да тынгылагъандыла.

Черек районну таматасы Къулбайланы Алан КъМР-де АСМО-ну правленини башчысыны орунбасарына сайланнганды.

Тикаланы Фатима.