Новеллэ
Пщыхьэщхьэшхэм ирихьэлIэу унагъуэр стIол кIыхьым къетIысэкIащ. Емызэшу гъэмахуэ махуэ хуабэм къэзыжыхьа сабийхэмрэ лэжьыгъэ хьэлъэм къыпэрыкIыжа адэмрэ IэфIу шхэуэ гъуэлъыжыну фIэкIа зыри хуейтэкъым.
- Мамэ, хьэзыр хъурэ?!
- Мамэ, дапщэщ дыщыбгъэшхэнур?
А упщIэхэр къытригъэзэжурэ пщэфIапIэм щыкIэрахъуэрт.
- Мис, мис, иджыпсту нызохь, - зэпымыууэ жэуап къитыжырт анэми.
Хьэку цIыкIум тет тебэм илъ кIэртIоф жьэрыкуейр зэрыхъумрэ Iэнэм Iус цIыху бжыгъэмрэ зыхуигъакIуэри, анэм тепщэчхэр къищтащ. Унэгуащэм сабиитIым я Iыхьэр къыхиха нэужь, тебэ лъащIэм зыри къинэжатэкъым. «Къуажэр зыгъашхэр шхын щхьэкIэ малIэ» жыхуаIэр аракъэ?! Нэхъыбэ ипщэфIынуи щыIэтэкъым, улахуэр къаIэрыхьэным иджыри махуитI иIэти, къэнэжа шхыныр сабийхэм яхуихъумэрт.
Пщыхьэщхьэшхэр зэрылъ тепщэчхэр Iэнэм пэрыс и унагъуэм яхутригъэувэри, езыми псы стэкан иIыгъыу ябгъэдэтIысхьащ.
- Уэ щхьэ умышхэрэ? – къоупщI щхьэгъусэр.
- СыпщэфIэху сыхэIэбэурэ си ныбэ из хъуащ, тхьэ, сымышхэфыну, - жиIащ абы …
***
Махуэ хуабэм, дыгъэ бзийхэм къагъэбырсея цIыхухэр паркым ит тетIысхьэпIэхэм, удз гъэгъахэм хуэдэу, тез хъуащ. ЩIалэгъуалэр, щIымахуэ щIыIэм хуэдэу еджапIэ, лэжьапIэ нэужьым унэ хуабэхэм зыщагъэпщкIуну пIащIэркъым. Нэхъ балигъхэми яфIэфIщ Iэпкълъэпкъым гуапэу едэхащIэ дыгъэ бзийхэм зрагъэуну.
Ауэ, а псом къищынэмыщIа, гъатхэм иджыри мыхьэнэшхуэ зиIэ зы Iуэхугъуэ хэлъщ. Ар ТекIуэныгъэр щагъэлъапIэ махуэращ.
ТекIуэныгъэм и махуэм ехьэлIа гуфIэгъуэ пшыхьыр зэрызэхуащIыж салютыр къалэ псом щыплъагъуу уафэм къыщофэ. Унэ зэтетхэм язым и щхьэгъубжэм къыдэплъ цIыхубзым гуфIэгъуэрэ нэщхъеягъуэрэ зыщIэлъ и нэхэмкIэ а «къафэм» кIэлъоплъ. Нэпсхэр илъэщIурэ, зэманым гъуабжэ ищIа тхылъымпIэ напэр къызэIуехри, гукIэ ищIэ псалъэхэм аргуэру зэ къоджэж: «…Сабийхэмрэ уэрэ апхуэдизкIэ сигу фыкъэкIащи, языныкъуэхэм деж гупсысэм сетхьэлапэ. Исмел и нэ фIыцIэ цIыкIухэр, Дыщэнэ и щхьэцыгъуэр куэдрэ си нэгу къыщIызогъэхьэ. Ди унэм, ди пщIантIэм сыхуэзэшащ. Мы зауэ угъурсызым сыту цIыху куэд зэпэIэщIэ ищIа! Ауэ абыи куэд мыщIэу кIэ игъуэтынущ. Мис абы щыгъуэ текIуэныгъэр си Iэпэгъуу сынэкIуэжынщи - тIуэтэжынщ. Къэнэжа щыIэкъым, тIэкIу фыкъызэжьэж, мазитI хуэдэ дэкIмэ сынэкIуэжынщи, къытщыщIа псор пщыхьэпIэ шынагъуэм хуэдэу тщыгъупщэжынщ»… Илъэс блыщIым щIигъуауэ а псалъэхэм къытригъэзэжурэ еджэрт зи щхьэцыр куэд щIауэ тхъугъэм зэщIищта нанэр. Зауэри блэкIащ, илъэс бжыгъи дэкIыжащ. Письмор зыхуатха нысащIэр нанэ зэрыхъужрэ куэд щIащ, уеблэмэ къуэрылъхухэр куэд мыщIэу балигъыпIэ иувэнущ. ИтIанэми ар мэгугъэ икIи йожьэ блыным гуфIэжу зи сурэт фIэлъ сэлэт щIалэм зэгуэр бжэр къыIуихыу къыщIыхьэжыным…
***
ЩIымахуэ уэшх… Сыт дыхьэшхэн… Сытыр и мыхьэнэ? Сытми и чэзу? ЩIымахуэ уэшхыр ныщхьэбэ гуфIэгъуэ нэпсу ежэхащ хъыджэбз цIыкIу къызыхэхъуа нысащIэм и напэм. Апхуэдизрэ зэжьа гуфIэгъуэм гу щимыхуэжу еплъырт ар. А сабийм нэхъ дахэ мы дунейм къытемыхъуауэ къыщыхъурт. И хэхъуэм щыгуфIыкI цIыхубзым пэмыжыжьэу щыт дохутыритIым я псалъэмакъыр и тхьэкIумэм къоцырхъэ:
- Зыри тхуещIакъым, мы дунейм къызэрыдгъэдэIуэн Iэмали дгъуэтакъым. Сыт жытIами зыгуримыгъаIуэу щIэкIыжащ…
- Ауэ сабий дахэ абы къигъэнар…
А псалъэхэр зэхэзых бзылъхугъэ цIыкIум къыгурыIуат къэхъуа псор. Ар апхуэдизкIэ игу щIыхьати, гъыным хуэдэт. ТIэкIу жеину, зигъэпсэхуну хэт пэтми, а хъыбарым псэхупIэ къритыртэкъым.
Сыхьэт бжыгъэ дэкIа нэужь сабийхэр зыщIэлъ пэшым кIуащ ар. Езым и куэщIым илъым еплъырти, къыгурыIуэртэкъым апхуэдэ шыр цIыкIур къэбгъанэу узэрыщIэкIыжынур. Дауэ иджы а цIыкIур зэрыхъунур?! И анэр къилъыхъуэурэ гъынукъэ?! А псом егупсысурэ езыми гу лъимытэжу, и сабийр зрикъузылIащ.
Тхьэмахуэ дэкIри, сымаджэщым щIэкIыжащ анэ насыпыфIэр, хъыджэбз цIыкIуитI иIыгъыу. Хэт жызыIар зэкъуэш-зэшыпхъу псори зы анэм къилъхуауэ щытын хуейуэ?!..
***
Пшапэр зэхэуащ… Бжьыхьэ жэщыр гукъыдэжыншэщ: жьапщэщ, щIыIэщ. Псэ зыIут псори я пIэ изэгъэжащ, ауэ гузэвэгъуэм кърихуэкI закъуэтIакъуэхэм иджыри щхьэегъэзыпIэншэу къакIухь.
Жьы щIыIэм IэлъэщI пIащIэ цIыкIумкIэ зыщихъумэн и гугъэу, гъуэгубгъум Iуту ирикIуэ цIыхубзым и нэкIур егъэпщкIу. Сумкэ иIыгъым илъ шхыныр мыупщIыIуж щIыкIэ зыхуихьым деж нэсын мурад иIэу, ар щIыIэми имыгъащтэу, мэпIащIэ. «Полицэ» жиIэу зытет унэм деж нэса нэужь къызэтоувыIэри, щIыхьэну темыгушхуэу тIэкIурэ щот. ИтIанэми, сумкэ цIыкIур зыкIэрекъузэри, дэкIуеипIэм тоувэ.
Унэм щIыхьа нэужь, ныжэбэ зи лэжьэгъуэр я гъунэгъу лIырауэ зэрыщытыр къелъагъу. И гур нэхъ къызэрыгъуэтыжауэ абы бгъэдохьэ.
- Хьэсэн, уи жэщ фIыуэ…
Гъунэгъум игъэщIагъуэу къоплъэкI.
- Мыр сыт, Ларисэ? Жэщыбгым щхьэ укъэкIуа?
УкIытапэурэ Ларисэ жэуап къет:
- Исмел нобэ къашащ мыбы. НаутIыпщыжыну сылъэIуати: «Зы жэщ ирес, нэхъ губзыгъэ хъунщ», - жаIэри нагъэкIуэжакъым. МахуитI хъуауэ ефэ фIэкIа зыри ишхакъым, кхъыIэ, мы шхын тIэкIур схуетыж.
- Къозэуауэ ара? – жи Хьэсэн, цIыхубзым и нэкIу тетхъуам еплъурэ.
Мыдрейми укIытауэ жэуап къетыж:
- ЛэжьапIэм щызэуати къашащ…
- Ей, Ларисэ, сыту угъэщIэгъуэн! Зы махуэ хуиту уигъэпсэуркъым, итIанэми абы щхьэкIэ уогузавэ… Къэхь мыдэ, Iэрызгъэхьэнщ.
Ларисэ и гур зэгъауэ унэм мэкIуэж: щхьэгъусэм, нэгъуэщI мыхъуми, мэжалIэу нэху игъэщынкъым…
ЦIыхубзу мы дуней бзаджэм темытам абы и гущIэм щигъэвыр ищIэнукъым…
ГъукIэ-Мэремкъул Маринэ.
