Вовчок Маркэ (1833 - 1907) и цIэр зезыхьэ фэеплъ унэ-музейм щекIуэкIащ «Межкультурные коммуникации - гарант взаимной интеграции и добрососедства» лэпкъхэм зэдай Iуэхум хыхьэу япэу къызэрагъэпэща «Долинские встречи у Марии Вилинской» зэIущIэр.
Iуэхур я жэрдэмщ Дунейпсо, Урысей Арт комитетхэм я вице-президент, академик, щэнхабзэмрэ егъэджэныгъэмкIэ ЮНЕСКО-м хэт, «Лъэпкъ зэныбжьэгъугъэ» орденыр зыхуагъэфэща Бейтыгъуэн Iэуес, Къэбэрдей-Балъкъэрым Тхылъыр фIыуэ зылъагъухэм я зэгухьэныгъэм и советым и гъэзэщIакIуэ комитетым и унафэщI, КъБР-м щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ, республикэм и Жылагъуэ палатэм хэт, УФ-м и ТхакIуэхэми и Журналистхэми я зэгухьэныгъэхэм хэт Шинкарёвэ Наталье, ГъуазджэхэмкIэ Кавказ Ищхъэрэ къэрал институтым и доцент, культуро-
логиемкIэ кандидат ЩауэцIыкIу Людмилэ, Вовчок Маркэ и цIэр зезыхьэ унэ-музейм и унафэщIым и къуэдзэ Лэжьэрей Энессэ сымэ.
Лъэпкъхэм я щэнхабзэр лъабжьэ зыхуэхъуа зэхыхьэ гуапэм гъунэгъу щIыналъэхэм щыщ хьэщIэхэри кърагъэблэгъат. Зэхыхьэм хэтащ икIи къыщыпсэлъащ Къэбэрдей-Балъкъэр, Шэшэн, Ингуш республикэхэм я лIыкIуэхэр: Шэшэным и Жылагъуэ зэгухьэныгъэхэм я союзым и унафэщI, зи лIыкIуэ республикэм и Жылагъуэ палатэм хэт Муцаев Мамий, Ингушым и Композиторхэм я зэгухьэныгъэм и унафэщI, УФ-м щIыхь зиIэ и егъэджакIуэ, УФ-м гъуазджэхэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ, «Сердце отдаю детям» дунейпсо дыщэ орденыр зыхуагъэфэща Шадыжевэ Фаризэ, Ингуш, Къэрэшей-Шэрджэс республикэхэм я цIыхубэ артист, УФ-м и Композиторхэм я зэгухьэныгъэм хэт, Кавказым и музыкэ саугъэт нэхъыщхьэр - «Дыщэ микрофоныр» - зыхуагъэфэща Эсмурзиев Аллэудин, Нэзран къалэм гъуазджэхэмкIэ и Сабий школым и унафэщI, Ингуш Республикэм щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ Медаровэ Маринэ, Шэшэн, Осетие Ипщэ республикэхэм я цIыхубэ артист Ясаев Магомед, КъБР-м и Лъэпкъ музейм и унафэщI, тхыдэ щIэныгъэхэмкIэ кандидат Накуэ Феликс, Лъэпкъ музейм и хъумакIуэ нэхъыщхьэ Тапаловэ Иринэ, нэгъуэщIхэри.
ЗэIущIэм къыщыпсэлъа дэтхэнэми къыхигъэщащ къаIэта Iуэхугъуэм нобэ мыхьэнэшхуэ зэриIэр, Кавказ Ищхъэрэм, Урысейм щыпсэу лъэпкъхэм яку дэлъ зэныбжьэгъугъэмрэ зэхущытыкIэ гуапэхэмрэ щэнхабзэмкIэ зэрыпхуэхъумэнур. Зэхуэсахэр къытеувыIащ щIалэгъуалэм я Iуэху зэIумыбзхэм, егъэджэныгъэмрэ щIэныгъэмрэ япэ зэригъэщыпхъэм, щIэблэр тхыдэм щIэпIыкIын, хэгъэгъуэзэн зэрыхуейм.
Лэжьэрей Энессэ хьэщIэхэр иригъэблагъэри, урыс, украин тхакIуэ Вовчок Маркэ и унэ-музейм зыщригъэплъыхьащ. Абы щыболъагъу пасэрей унэлъащIэхэр, сурэтхэр, хьэпшыпхэр, тхакIуэм къыдигъэкIа тхылъхэр. КъищынэмыщIауэ хьэщIэхэм щIэщыгъуэ ящыхъуащ КъБР-м Тхылъыр фIыуэ зылъагъухэм я зэгухьэныгъэм къызэригъэпэща экслибрис выставкэри. Абы щагъэлъагъуэ Москва и экслибрис музейм и фондым щахъумэ лэжьыгъэхэм щыщхэр.
1906 гъэм и гъатхэм Вовчок Маркэ (и цIэ дыдэр Велинская Мариещ)щхьэгъусэ Лобач-Жученкэ Михаил и гъусэу Налшык къалэм къэIэпхъуат зэпымыууэ щыпсэуну. Долинск щIыпIэм деж щIы къыщащэхури, унэ щаухуащ. Налшык Марие куэдрэ щыпсэуакъым. 1906 гъэм и кIэхэм ар сымаджэ хьэлъэ хъури, дунейм ехыжащ. 1954 гъэм мраморым къыхэщIыкIа бюст Марие а щIыпIэм щыхуагъэуващ. 1978 гъэм украин скульптор Фещенкэ Василь Марие и фэеплъыр ищIащ. Котляровхэ Викторрэ Марие я тхылъ тедзапIэм «Народная книга» серием хыхьэу къыщыдагъэкIащ «Последний приют Марко Вовчок» тхылъыр.
Велинская Марие уэсят къигъэнат фIыуэ илъагъуу щыта кхъужьеижьым деж щыщIалъхьэжыну. Ар ягъэзэщIами, а кхъужьейр ди нобэм къэсакъым. А Iуэхур къалъытэри, хьэщIэхэм абдеж кхъужьей щагъэтIысащ, унэ-музейр зи цIэкIэ щыт тхакIуэм и фэеплъу икIи лъэпкъхэм зэдрагъэжьа лэжьыгъэ дахэм и дамыгъэу.
ЗэIущIэм концерт гъэщIэгъуэни хуагъэхьэзырат Къэбэрдей-Балъкъэр, Шэшэн, Ингуш республикэхэм я артистхэм. Псом хуэмыдэу ягу дыхьащ ГъуазджэхэмкIэ Кавказ Ищхъэрэ институтымрэ Щэнхабзэмрэ гъуазджэхэмкIэ колледжымрэ я студентхэм ягъэзэщIа лъэпкъ уэрэдхэр.
ТЕКIУЖЬ Заретэ.