Бу кюнледе Яникой бла Каменка элледе «Бек иги бахча – 2022» деген  эришиу бардырылгъанды. Аны жыл сайын Яникой элни муслийман жамауаты къурайды. Элни иймамы Элеккуланы Хасан хажи: «Таулулада жер культура бек бийик даражадады. Малчылыкъ бла жерчилик, иш кёллюлюк бизни халкъыбызны баш ышанларындан бирлеридиле», - дегенди.
Эришиуде Гран-приге тийишли Кансаланы Татьяна болгъанды. Биринчи жерни Бечелланы Сакинат, экинчини – Жабелланы Евдокия, ючюнчюню уа Башийланы Асият алгъандыла. Гелястанланы Тахир бла Мурзаланы Жаннет да эришиуге къатышханлары ючюн саугъаланнгандыла. «Бизнес бла кюрешген эллибиз ахча бла болушханды, сау болсун. Аллах айтса, энтта да бу ишни бардырлыкъбыз, ата-бабаларыбыз бахчаларыбызны ариу тутхан эселе, биз да аланы ызлары бла барыргъа керекбиз», - дегенди Хасан хажи.

Ахшы юлгю
Кансаланы Татьяна Калужская областьданды, Юсуф бла ариу юйюр ёсдюргендиле. «Къайын анам Нажабат манга тюз къызынача болуучу эди, кёп затха юйретгенди. Таулуланы миллет культураларын, адетлерин-тёрелерин билеме, жюрютеме. Бек сюеме бу элни да, адамларын да. Анам Анна Алексеевна да бахчада кёп зат ёсдюрюучю эди, адамланы сыйларгъа да ёч эди. Мен да къоншуларыма, эллилеге: «Челекле бла келигиз да, сюйгенигизни жыйыгъыз», - дейме. Жер чомартды, биз  да анга кёре болайыкъ», - дейди Кансаланы Татьяна. Аны бахчасында харбызла, хурма, чум, алмала, кертмеле, эрикле эм кёп башха затла ёседиле.Туудукъла да ыннагъа бек сюйюп болушадыла.
Малкъар тилден эм литературадан устаз Бечелланы Сакинат а юйюрю бла Нальчикден Яникойгъа кёчгенли он жылдан кёп болады. Онеки сотканы жомакъдача сейирлик жерге буруп къойгъанды. «Анам Биттирланы Рая жерни нек сюйгенин энди толу ангылагъанма, халкъда Биттирлагъа «жеркъазла» деп бошдан айтмайдыла. Шаптал, балли, помидор, наша, бананла, туяла, буксусла, отуз сорт гюлле…Хау, туудукъларыбыз орамгъа угъай, бахчагъа чабадыла», - дейди Сакинат.
Малкъарны
бишлагъы
Абхазияны майданында шабат кюн базарда Болатланы Витяны сакълагъанла кёпдюле: Огъары Малкъарны айраны, бишлагъы айырмалыды, дейдиле алыучула. Алагъа Витя хакъсыз шешалада суу келтиреди. «Мындан иги саугъа болмаз! Бийик тауладан келген таза суу шахарчылыгъа алай татыулу кёрюнеди, сиз анда анга юйренип, кюн сайын ичгенликге», - деп, оруслула Витягъа жюрек ыразылыкъларын билдиредиле. «Огъары Малкъардан ишхилди, шаптал, эрик, картоф болсун, бек терк сатылады», - дейди Витя. Жарсыугъа, бир-бирле башха жерледен келтирген картофларына, хобусталарына да «Малкъарданды» деп къоядыла».
Базарда Кахундан помидорланы да алыучула бек излейдиле. Бир тиширыу: «Бизни элибиз теплицалада  ёсдюргенибизни сатып жашайбыз. Газ багъалы болгъаны себепли, бирде теплицабызны жылытып, кесибиз а сууукъ юйде тургъан кезиуюбюз да болады.  Алай юйюрлерибизни кечиндиребиз. Наныкъ, помидор, наша – хар зат да ёсдюребиз», - дегенди. Кахуннга Дагъыстандан, Чечен Республикадан эм Россейни башха регионларындан келип, теплицалада ёсдюрюлген жемишлени-кёгетлени алып кетедиле. Бир-бирле эки-юч жер юлюш алып, алада уа Азиядан келген узбекле ишлейдиле. Ала фатарларына ахча тёлеп, элде жашайдыла.
Жангы Малкъарда уа тюрклю-месхетинле бек ариу юйле ишлегендиле, бахчаларыны бир метрин къоймайдыла бир зат салмай. Абхазияны майданында да тюрклю-месхетинле бек кёпдюле, ала бизни республикагъа жерибиз ючюн келгендиле, мында хар зат да  ёседи, дейдиле.

 Жанхотияда
терек бахчала
Жанхотия элде орта школну директору Геккиланы Нуржан айтханнга кёре, элде жангы  терек бахчала салынадыла. «Алгъаракъда уа Заюковода тюкенде болгъан эдим, сатыучу: «Быйыл быллымчыла хобуста салгъандыла барысы да, битеу себиучю дарманларымы сатып алгъандыла», - дегенди.
Жер а кёп болса да, байлыкъды, ишлесенг, хайыр чыгъарыкъды. Бизни бахчабызда сабийлени атасы салгъан эрик терекле бардыла, аланы тап кесерге бир къабартылы жаш келген эди да: «Сизде хар зат да аламат ёседи, биздеча дарман къуюп турмасанг да», - деген эди. Сакъдыла жерге бусагъатда адамла, шукур Аллахха. Мени оюмума кёре, жерге хурмет этген, анда ишлей билген адам  юйюрюн кечиндирликди», - дегенди Нуржан.

Таулула
Малакановское элде
Малакановское элни администрациясыны башчысы Санета Пурик айтханнга кёре, мында жыйырма бла сегиз миллетни адамы жашайдыла, ол санда таулула да. Битеуда 129 юй барды, 487 адам. Малакановское бек тынч, аманлыкъчылыкъ болмагъан элге саналады.
Къабарты-Малкъарда анга «бизни Мичуринибиз» деген адам – Александр Стерлёв мында жашайды. Анга терек бахча къураргъа сюйгенле  келедиле, устадан зыгытла алып, аланы къалай ёсдюрюрге кереклисин билип кетедиле. Стерлёвну кесини энчи терек бахчаларында элден жыйырма адам ишлейди. Дагъыда арендагъа неда субарендагъа алып, эллиле арпа, люцерна себедиле. «Жерди адамланы кечиндирген», - дейди Санета Пурик.

Къууандыргъан шартла
Нальчикде не базаргъа барсанг да, малкъар тилни эшитесе. Эт, бишлакъ, айран, кёгет – жемиш сатханланы араларында таулула кёпдюле. Жерчилик, малчылыкъ бла бирге,  айнып баргъаны баямды. Ол а бек кёллендиреди.

Байсыланы Марзият.