Москва шахарда Билим бериуню россей академиясында «Окъуучу шёндюгю дунияда: жетишимлеге жолла» деген халкъла аралы ассамблея бардырылгъанды. Анда КъМКъУ-ну педагогика, психология эм физкультура-спорт билим бериу институтуну директору Ольга Михайленко сёлешгенди. Аны доклады сакъат сабийле бла ишге жораланнган эди.
Ольга Ивановна быйыл бизни университет къуралгъанлы токъсан жыл болгъанын, ол Россейни эм кючлю жюз вузуна тизмесине киргенин чертгенди.
Бусагъатда КъМКъУ–да онжети минг студент, аспирант, ординатор окъуйду. Россейни къыркъ субъектинден эм элли тыш къыралдан келедиле Нальчикге билим алыргъа. Ол бек кёллендирирча шартды, аны бла бирге жууаплылыкъды.
-КъМКъУ-да 415 инвалид окъуйдула, - дегенди ол. – Аланы хар бирине къолубуздан келгенича болушабыз. Жаланда студентлеге угъай, аланы аталарына-аналарына да психологланы болушлукълары керек болады. Бу жаны бла биз кесибиз программа къурагъанбыз. Тинтиулерибиз кёргюзтгендиле: саусуз сабий туугъан юйде атала, анала, жюреклери асыры къыйналгъандан, бир зат да этериклери келмейди, тюнгюледиле. Аланы кеслерине келтирген, кёллендирген къыйын ишди, алай ол этилмесе, сакъат сабий да, атасы-анасы да насыпсыз боллукъдула.
Бу жарсыуну къыйынлыгъын ангылап, 2018 жылдан башлап Педагогика, психология эм физкультура-спорт билим бериу институтда жангы профиль ачылгъанды, анда сакъат сабийле бла ишлерге юйретедиле. Институтну студентлери 2017 жылдан башлап волонтёрла болуп Нальчикни школларында урунадыла: жетмиш адам сакъат сабийлени къатларында олтуруп, дерс баргъанда ангыламагъан затларын ангылатадыла, устаз берген ишлени этерге болушадыла. Аллай болушлукъчусу болгъан сабий абызырамайды, кёлленеди, школгъа да сюйюп жюрюйдю.
Волонтёрлагъа деп семинарла, тренингле бардырыладыла. Битеу бу затла Къабарты-Малкъарда алгъын болмагъандыла. Кёп ата-анала да саусуз сабийлерин школгъа элтмей, жамауатха къошмай, юйде тутуп тургъандыла.
Белгилисича, битеудуния олимпиадалада Финляндиядан школчула биринчи жерлени аладыла, бу къыралны школ системасы бек кючлюдю, ала Совет Союзну юлгюсю бла хайырланнгандыла. Алай арт жыллада Финляндияны кёрюмдюлери бир кесек энишге тюшгендиле. Нек? Бу къырал битеу сакъат сабийлени саулукълула бла бирге окъутургъа кюрешеди, аланы энчи интернатлагъа жыйыуну адамсызлыкъгъа санайды. Ауругъан сабий дерсни барыуун бузаргъа болады.
Аны биле тургъанлай, Финляндия башха жолну сайлагъанды: инвалидлени кёллерин кётюрюр, халкъгъа къошар ючюн битеу амалланы хайырланады. Бизде да арт жыллада болум тюрленнгенди. Ольга Михайленко айтханнга кёре,институтну «Мен болушурукъма» деген проектине кёре 31-чи федерал законнга тюрлениуле кийирилгендиле эм битеу Россейде сакъат сабийлеге реабилитация арала ачылгъандыла.
Ассамблеяда башланнган школда иги окъугъан сабийле артда осал белгили алып нек башлагъанлары да сюзюлгенди. Билим бериу академияны президенти Ольга Васильева бу проблеманы тынгылы тинтирге, сора сабийлени окъуугъа сейирлери селеймез ючюн жолла излерге кереклисин чертгенди. Андан сора да, ол хар школда окъуучуланы фахмуларын айнытыр ючюн хакъсыз кружокла болсала, акъылбалыкъ болмагъанла кеслери алларына орамлада угъай, устазланы къатларында турсала, терсине кетгенле, абыннганла-ажашханла аз боллукъдула, дегенди.
«Знание» биригиуню ишчиси Любовь Духанина: «Окъуучу дерсде жууап бералмаса, устаз мычымай анга эки салады. Кружоклада уа белгиле жокъдула, экиледен къоркъуу болмагъаны сабийлеге фахмуларын ачыкъларгъа болушады. Сора кружоклада жетишимлери болгъанла школ коллективде кеслерини жерлерин аладыла. Хар сабийге да сый-хурмет керекди. Биз аны да унутмайыкъ», - дегенди.
-Сабий школда иги окъур ючюн, бек алгъа кючлю, къарыулу, саулукълу болургъа керекди. Хар школда жылы аш-азыкъ болмаса, алгъа атлам эталлыкъ тюйюлбюз, - дейди Билим бериу академияны президентини орунбасары Геннадий Онищенко.
Ассамблеяда сюзюлген соруула бек магъаналыдыла, Москвада аланы юсюнден ачыкъ ушакъ бардырылгъаны кёллендиреди, иги жанына тюрлениуле боллукъдула, деп ышандыргъанды Ольга Михайленко.
Байсыланы Марзият.
