Шэджэмыпсымрэ Кестантэрэ щызэхэж щIыпIэм дежщ Шэджэмыщхьэ вулканыр зды­хуэзэр. КъызэрыщIэкIамкIи, ар дуней псом щыцIэрыIуэ ди­Iуащхьэмахуэ нэхърэ куэдкIэ нэхъыжьщ, Кавказым и нал­къутыр къызытекIари аращ!

А вулканыр куэдым яцIыхукъым, сыт щхьэкIэ жыпIэмэ, ­Iуащхьэмахуэ нэхърэ куэдкIэ нэхъ лъахъшэщ икIи мэщэщэж. Ауэ ар апхуэдэу сытым ­дежи щытакъым. ЩIэныгъэлIхэм къызэрахутамкIэ, Шэджэ­мыщхьэ вулканыр 8 нэхърэ мынэхъ мащIэу къикIащ икIи и еянэ къикIыгъуэр илъэс щитхукIэ узэIэбэкIыжмэ псэуа цIыхухэм ягъэунэхуащ!»

Географ цIэ­рыIуэ Страбон и тхыгъэхэм (ди эрэм и пэщIэ­дзэм Кавказ Ищхъэрэм и географием нэхъ щыгъуазэу щы­та, абы теухуауэ тхыгъэ куэд къы­зэзынэкIа алыдж географщ) дызытепсэ­лъыхь вулканыр белджылыуэ къахощыж. А вулканыр егъэ­леяуэ абра­гъуэу щытащ, и зы къикIыгъуэ къэс и лъабжьэр ехымехыурэ, Iуащ­хьэмахуэ ­нэхърэ куэдкIэ нэхъ цIыкIу хъужащ.

Хэт ищIэнт зы зэман Шэ­джэмыщхьэ вулканым и зы ­къикIыгъуэм и Iэужьу къэунэхуа Iуащхьэмахуэ къэзыгъэщIам нэхъ лъагэ хъуну?!

Вулканым и хъуреягъыр бгыщ, дэнэкIэ уплъэми. А лъагапIэм щыIа цIыху закъуэ­тIа­къуэхэм зэрыжаIэмкIэ, зы макъи щызэхэпхыркъым, зы псэущхьи бзуи щыплъагъуркъым, къапщтэмэ, хьэуари и пIэм ижыхьауэ къыпщохъу, апхуэдизкIэ даущыншэщи. Зыгуэр къыпкIэлъыплъ хуэдэ, уи щхьэ­щыгум ныбжь гуэрхэр ­къиувэу къыпфIощI. Нэхъ гъэщIэгъуэнращи. Хьэршым къикIыу, зищIысыр къамыхута гуэрхэр мы щIыпIэхэм къыщхьэщыхьэу, тэлайкIэ заIэжьа нэужь бзэхыжу жаIэ.