Россейни Ара банкы быйыл 21 июльда (ключевой) ставканы 7,5 процентден 8,5 процентге кётюргенди. Сомну эмда кредитлени багъалары къаллай бир боллукъдула, банклада тутхан ахча ючюн процентле тюрленирикмидиле?

Ахыр кере бу ставка былтыр сентябрьде кётюрюлген эди. Шёндю уа аны магъанасы ёсе баргъан инфляцияны тыяргъады. Бу ставканы тюрлендирип, Ара банк алай этерге боллукъду.

Багъала кётюрюледиле

Ключевой ставка не къадар уллу болса, кредитле ол къадар багъа бола барадыла. Анга кёре уа бизнес бла кюрешгенле, адамла кеслери да ахчаны ёнкючге азыракъ алып тебирейдиле. Ызы бла товарлагъа сурам да шошаяды. Багъала тюшмеселе да, алгъынча, алай терк ёсмей башлайдыла. Росстатны билдириуюне кёре, быйылгъы инфляция кёп къалмай тёрт процентге жетеди. Кеси да ёсе барыргъа ушайды. Аны сылтауу уа – учуз бола баргъан сомду. Бизни рынокда тыш къыралладан келтирилген товарланы ёлчеми уллуду. Багъалары кётюрюле баргъан техника, смартфонла, автомашинала да инфляциягъа къошумчулукъ этедиле.

«Инфляцияны басымы кёп тюрлю товарлада эмда жумушлада сезилип башлагъанды. Асламысында ол къыралны ичинде производство, тохтаусуз ёсюп баргъан сурамны ызындан жеталмагъаны ючюндю. Ол санда ишчи къолла жетишмегени ючюн да. Сомну даражасы быйылны аллында тюшгени да багъалада сезилип башлагъанды», - деп айтылады Ара банкны билдириуюнде.

Эсге сала айтсакъ, сагъынылгъан ставка иги кесек заманны ичинде 7,5 процентде тургъанды. Ол а былтыр мартда ёлчеминден кёп къалмай юч кереге аз эди. Банк а келир заманда инфляция къаллай бир боллугъун тергеп турады. Аны юсюнден адамладан да сорады. Ала жууукъ кезиуде багъала кётюрюллюклерин сезип, ахчаны бюгюн къоратыргъа сюйгенлерин айта эселе, финанс учреждение аны да эсге алады.

Инфляция азайырыкъмыды?

Ол бек магъаналы сорууду. Ставка кётюрюлгени инфляцияны тыярмы? Бир процент къошулгъаны болумну хазна тюрлендирмез. Башхача айтханда, аны быллай белгиге санаргъа тийишлиди: Ара банк иш не халда болгъанын кёреди, кёз туурасындан жибермейди. Алай эсе уа, къалгъанла да артыкъ къайгъырмазгъа боллукъдула.

Бийик ставка къуру ахчаны ёнкючге алгъанлагъа файдасыз тюйюлдю. Оноуну кючю бюджетге да жетеди. Сёз ючюн, Финансла министерствону ахыр жыллада къадар борчу барды, сёз ючюн, льгота ипотеканы юсю бла окъуна. Ол а къалай болады?

Юлгюге, банк беш процент ставкасы бла (аллай учуз ахчагъа тийишли болгъан) биреуге кредит береди. Банкны аны юсю бла алалмай къаллыкъ файдасын а анга бюджетден къайтарадыла. Ол былай тергеледи: Ара банкны ставкасына эки бла жарым процентни къошуп, андан кредит берилген процентни кетередиле. Анга кёре ключевой ставка не къадар уллу болса, къырал да банклагъа учуз ипотека ючюн ол къадар кёп ахча тёлерикди. Аны себепли къыралгъа да артда бу ставка тюше барса игиди.

Ара Банкны узакъ болжаллы умуту – инфляция тёрт процентде турса. Анга келир жыл жетерге сюедиле. Алай болса, ставка да 5-6 процент боллукъду.

Кредитле

Аны жууабы баямды – кётюрюллюкдюле. Къошуллугъу да аны тенгли боллукъду. Алай банкла уа къуру ол ставкагъа угъай, башха шартлагъа да къарайдыла: алыучулада сурамгъа, инфляция неллай бир боллугъуна эм башха затлагъа. Сёз ючюн, шёндю кредитлеге сурам бек уллуду. Аны ючюн аланы багъаларын да банкла женгил кётюрюрге боллукъдула. Вкладланы юсюнден айтханда уа, аланы файдалыгъы финанс учрежденияланы арасында конкуренциягъа кёре тюрленирикди.

Улбашланы Мурат хазырлагъанды.