Бизни республикада жерчиликде кёпле ишлейдиле. Ала сабанланы ортакъгъа аладыла, тахта кёгетле, будай, нартюх, жемишле ёсдюредиле. Алай къармашханланы санында Атталаны Валерий да барды. Ол Урванда жашайды. Элден узакъ бармай тогъуз гектар жерни ортакъгъа алып ишлейди.
«Мен алай кюрешгенли отуз жыл чакълы болады. Токъсанынчы жыллада колхозда ишлегенимде алгъан эдим жерни арендагъа. Бир жыл будай, башхасында уа ашлыкъ, нартюх да ёсдюрюп тургъанма. Арт кезиуледе уа жаланда нартюх салама. Нек десенг, бирси битимледен аны багъасы игирек чыгъады. Урлукъчулукъ айныгъаны себепли файдасы бютюн ёсгенди. Ишни тап къурасанг, бир гектардан он тонна окъуна алыргъа боллукъду», - дейди ол. Тап дегени уа неди: иги урлукъ, семиртгичле , сугъарыу.
Семиртгичле бла да къытлыкъ болмагъанын айтады. Тюкенледе аланы къайсы тюрлюсю керек эсе да, табыллыкъды. Районда «Агрохимия» предприятие барды да, ол аграрийлени бу жаны бла излемлерин толусунлай жалчытады. «Заранлы хансланы къыргъан препаратланы (гербицидле) да андан алама. Аласыз сабанны олсагъат ханс басарыкъды. Союзну заманында бир битимни къайтарып экинчи жыл салмаучу эдиле. Сёз ючюн, быйыл нартюх ёсдюрселе, келир жыл ол жерде будай неда кёгетле битгендиле. Алай этиу тирликге, жерге да иги болгъанды. Мени уа, шёндю кёпледеча, аллай онгум жокъду. Аны себепли гербицидлени, семиртгичлени хайырланмай жарамайды», - деп чертгенди Атта улу.
Барыбыз да эслегенбиз бу жаз башында кёп затланы багъалары кётюрюлгенлерин. Жерчиликде уруннганла да аны сезмей къоймагъандыла. Валерий айтханнга кёре, аллындан семиртгичлени багъаларына иги да къошхан эдиле, алай шёндю ала аз-маз азайгъандыла.
Бай тирлик алыуну энтта да бир амалы – сугъарыуду. «Урванны жери ташлыды, жауун жаумаса, салгъан затынгдан артыкъ уллу хайыр кёрлюк тюйюлсе. Аны себепли, къоншу участкаланы иелери бла бирге оноулашып, биз арыкъ ишлегенбиз. Тергеулеге кёре, энди тирлик 40 процентге асламыракъ болургъа керекди. Къарайыкъ быйыл иш къалай болуруна», - деп белгилегенди Валерий.
Техника бла да чырмау жокъду. Къаллайы керек эсе да, ол, бирсиле бла бирге оноулашып, хакъын да тёлеп, аланы тийишли организациядан чакъырады. Жер сюрген, урлукъ сепген тракторла, нартюх оргъан комбайнла – тёлер онгунг болсун ансы, къайсылары да женгил табыладыла.
Тирликни Атта улу жеринде сатады. Бирле андан алып, къоншу регионлагъа да ташыйдыла. Мында кесибизде уа мал ашха жибередиле. Къысхасын айтханда, сатыу бла чурум жокъду.
Шёндю урлукъ себиу барады. Отлукъ, семиртгичле да жетиширча бардыла. Валерий къоншулары бла бирге тракторну чакъыргъанды. Жауун неда башха затла чырмау этмеселе, ол ишни беш-алты кюнню ичинде бошарыкъды.
Омарланы Мурат.
