Х.М. Бербеков атлы Къабарты-Малкъар къырал университетде биринчи курсчула эм студент актив бла тёрели тюбешиуню чеклеринде Юрий Коков жаш тёлю бла диалог халда ушакълашханды. Анда профессионал билим бериу, жаш специалистлеге эмда вузланы выпускниклерине билеклик этиу, республиканы экономикасыны магъаналы бёлюмлерине даражалы кадрланы хазырлау, Бир къырал экзаменни магъаналылыгъы дегенча темала кётюрюлгендиле.
Алгъаракъда Элбрус бла Баксан районлада болгъан ишлени юсюнден соруугъа жууаплай, Юрий Александрович былай чертгенди: «Ахыр жылланы ичинде федерал араны билеклиги бла республикада власть органла, право низам сакълаучу структурала граждан обществону институтлары, тёрели конфессияла, ветеран организацияла бла бирге Къабарты-Малкъарны социал-экономикасын айнытыу болумланы къурайдыла, жамауат низамны эм инсанланы къоркъуусузлукъларын жалчытадыла. Алай къыралда, республикада ахшы тюрлениулени жаратмагъанла да табыладыла. Жангы школлагъа, бусагъатха келишген больницалагъа, адамланы жашауларыны монглукъларына эс бурмагъан къауум адам барды. Ала жамауат-политика тохташыулукъ мындан ары айныуну баш шарты болгъанына артыкъ къайгъырмайдыла».
Кёнделен элни къатында болгъан ишле, деп белгилегенди Коков, бузукъчулукъ кючлеге бойсуннган социальный сетьлени информация билеклиги бла къуралгъандыла, алада психологла, профессионал хыйлачыла эмда къаугъачыла жаш адамланы радикал къауумлагъа къошаргъа кюрешлерин къоймайдыла.
Бюгюнлюкде Къабарты-Малкъар инвестициялагъа сейир регионнга саналады эмда ол Россейни къоркъуусуз субъектлеринден бириди. Алай хар заманда болмагъанды. 2013 жылда террорчулукъ жаны бла 153 аманлыкъчылыкъ этилгенди. Социал-экономика айныу бла регион ахыр жерледен биринде, налогла жыйыу жаны бла юч эм осалны санында болгъанды.
«Аманлыкъчыла жашау низамны къураргъа кюрешген болумлада, адамла юйлеринден чыгъаргъа, сабийлерин школгъа жиберирге къоркъгъан заманда социал-экономика кётюрюлюуню бардырыр онг жокъду. Тохташыулукъ болмагъан регионнга уа ахча бёлюрге излерик тюйюлдюле. Быллай акцияланы къурагъанла алайлагъа урадыла.
Биз эсепле чыгъарыргъа керекбиз. Республиканы власть органларыны федерал право низам сакълаучу эм энчи службала бла бирге къаугъаны тыяргъа къолларындан келгенди. Ала барысы да бийик профессионаллыкъларын, ишлерин билген адамла болгъанларын кёргюзтгендиле. Бу ишге къатышхан жаш адамланы 90 проценти, аланы къайры къошаргъа кюрешгенлерин ангылап, бурулуп кетгенлери къууандырады. Алайдан кеталмагъан жаш адамларыбызны уа юйюрлерини араларында тийишли акъыл этер онглары барды.
Къабарты-Малкъарны аллай бир сынауладан ётген халкъыны быллай тюрлю къозгъалыулагъа ышаннгылы иммунитети къуралыпды. Алай аллай къаугъаланы къоркъуулукъларына уллу кёллю болургъа да жарамайды. Ол ишлени сылтауларын терен сюзерге, терсликлери болгъанланы законнга тийишлиликде жууапха тартыргъа керекди. Бек биринчиден – кукловодланы, къаугъачыланы эмда башламчыланы. Болгъан иш биз ауруп къайтышхан «аурууну» тауушларыды. Арабызны бузуп айырыргъа кюрешгенле бизни бютюн бирлешдиргендиле. Анга туура шагъатлыкъны Къабарты-Малкъарны жамауатыны бу болумгъа кёз къарамы этеди», - дегенди Юрий Коков.
Студент къауумну оюмун туура эте, биринчи жыл окъуун бардыргъан магистрант Тимур Арамисов республика мындан ары айныр ючюн экстремист къозгъалыуланы тыяргъа, Къабарты-Малкъарны жеринде мамырлыкъны бла келишиулюкню кючлерге тийишлисин чертгенди.
Тюбешиуде бу тарихле белгиленнгендиле: ахыр беш жылны ичинде ишленнген, ремонт эм реконструкция этилген объектлени саны 600-ден артыкъды: жангы школла, сабий садла, больницала, перинатал эм диализ арала, Сабийликни «Кюн шахар» сабий академиясы эм республиканы районларында аны бёлюмлери, 60-дан артыкъ фельдшер-акушер пунктла эм амбулаторияла, 11 маданият юй, ала бир заманда да болмагъан элледе. Терк болушлукъ тапдыргъан службаны паркы, транспорт эм жол инфраструктура 80 процентге ёсгенди, шахарла, посёлокла, паркла, скверле айбатландырыладыла.
«Билемисиз, бир-бирде мен къабартылыма, малкъарлыма, оруслума, чюйютлюме, гюржюлюме, эрменлиме, аны себепли мен бек деменгилиме, бек игиме дегенле чыгъадыла. Ол бек иги адам жашауунда не ахшы зат эталгъанды? Жаланда туууп дуния жарыгъын кёргенинден сора? Алай аны окъуна, кечиригиз, ол кеси этмегенди. Кесинги айырмалылыгъынгы сёзле, къычырыкъла, даула бла угъай, ишле бла ачыкъларгъа тийишлиди, Алим Кешоковча, Къулийланы Къайсынча, Расул Гамзатовча. Юрий Темирканов – ол дуния адамыды, къайсы миллетден болгъанын айтмайды. Ол деменгили музыкант, сейир инсан болгъаны ючюн миллетини юсюнден аны кёпле соруучудула.
Миллет бла байламлы вопрослагъа ол кёзден къараргъа тийишлиди. Бирси халкъланы келечилерини сейирлерин къозгъагъыз, ала сизни танып: «Бу фахмулу алим, бийик хунерли врач, деменгили аскер башчы, жетишимли бизнесчи неда пианист, неда дирижёр, неда художник кимди?» - дерча.
Бизде уа аллайла бардыла. Адамланы ол къаууму кертиси бла да халкъын сюедиле эмда ол ёсерча, айнырча къолдан келгенни аямайдыла. Сёз бла угъай, юлгю бла, кеслерини культуралары бла, бийик билимлери бла, фахмулары бла. Ол тюздю.
Кесинги халкъынг ючюн ёхтемлениу бирсилени сындырыудан, полициячылагъа таш атыудан къуралмазгъа керекди. Аллай ишле бла танытыргъа керек тюйюлбюз биз кесибизни. Барыбыз да аны ангылагъаныбызгъа ийнанама. Биз бир бири бла къаты байламлы болгъан Къабарты-Малкъарны халкъыны бирлигин сакъларгъа борчлубуз. Республикада юйюр къурагъанланы ючден бири миллетле аралыдыла.
Бир заманда бир кишиге да халкъларыбызны араларына сууукълукъ кийирирге къолундан келмегенди, бу жол да алай боллугъуна толу ийнанама. Анга шагъатлыкъны уа бу кюнледе кесини ариу къылыгъын кёргюзталгъан кёп миллетли халкъыбызны бийик граждан эслилиги бла жууаплылыгъы этгенди. Бизни баш къыйматыбыз деменгили къыралыбыз Россейни халкълары бла къаты байламлыкъда жашагъан Къабарты-Малкъарны кючлю халкъларыны ёмюрлюк шуёхлукъларыды!»- деп белгилегенди Юрий Коков.
Тюбешиуде Тырныауузну вольфрам-молибден комбинатыны ишлеп башлаууну болжал заманыны, республикада бусагъат заманны излемлерине келишген «Этана» промышленный кластерни бирикген россей-къытай проектин жашауда бардырылыууну, гидрометзаводну Нальчикден башха тийреге кёчюрюлюуюню юсюнден эм башха вопросла да болгъандыла.
Окъуугъа кирирге онг берген экзаменлени эсеплерини, Россейни Президенти Владимир Путинни бийик школаны ишин игилендириу бла байламлы жангы май Указыны, республиканы экономикасыны магъаналы бёлюмлерине кадрланы хазырлауну юсюнден Х.М. Бербеков атлы КъМКъУ-ну ректору профессор, техника эм экономика илмуланы доктору Юрий Альтудов хапарлагъанды.
Тюбешиуню ахырында регионну таматасы жаш адамланы жангы окъуу жылны башланнганы бла алгъышлап, сайлагъан усталыкъларына юйрениу жолда жетишимле тежегенди.
