Пщыгъэуш Залым Бахъсэн районым хыхьэ Зеикъуэ къуажэм къыщалъхуащ. 2007 гъэм Къэбэрдей-Балъкъэр экономикэ-правовой лицейм щIэтIыс-
хьэри, сату щIэным щыхуеджащ. ИужькIэ дзэм ираджащ. Къигъэзэжа нэужь, конракткIэ и къулыкъум пищащ. ЩIалэм къэралкIуэцI IэнатIэхэм къулыкъу щищIащ. 2014 гъэм Пщыгъэушым унагъуэ иухуащ, Налшык щопсэу. Залымрэ и щхьэгъусэ Рузанэрэ щIалищ яIэщ.
2025 гъэм Пщыгъэуш Залым Украинэм щекIуэкI дзэ Iуэху хэхам кIуащ. Дзэ къулыкъум, унагъуэм, цIыху хьэл-щэнхэм ящыщу нэхъ япэ иригъэщхэм теухуауэ Залым дыщепсалъэм, и унагъуэм илъ хабзэхэмкIэ къыщIидзащ…
- Мы зэманым си унагъуэм куэдрэ сахэсыну Iэмал сиIэкъым. ЖыпIэ хъунущ абы щыдгъэува хабзэхэмрэ зэхущытыкIэхэмрэ а дызэрызэпэIэщIэм нэхъри IупщI ищIу, ди зэхуаку дэлъ зэпэжыжьагъэр дэркIэ гъэунэхупIэу. ЖыпIэнурамэ, псэкIэ дызэрызэрыщIэфыр къыдгурыIащ. Сыт ди щIалэхэр зыхуэдгъасэр жыпIэмэ, япэрауэ, жэуаплыныгъэ яхэлъынырщ. Нэхъыжьыр нэхъыщIэм къыщыщхьэщыжыфыр сфIэфIщ, псалъэм щхьэкIэ. Зэкъуэшхэр зэкъуэтын хуейщ сытым дежи. Быныр щIыдопIыкI пэжагъми. «ПцIы умыупс» яжетIэ къудейуэ аракъым. АтIэ сыт хуэдэ пэжми хуэхьэзыру къэхъуным худогъэхьэзыр. Ар щрет дапхуэдэуи: гугъу езыгъэхьынуи, я жагъуэ хъунуи, я еплъыкIэр зыхъуэжынуи! Ещанэуи къыхэзгъэщынут пщIэ-нэмысыр. Псом япэу анэм пщIэ хуащIу изогъасэ. Сэ унэм сыщыщIэмыскIэ, унэгуащэми бынми зыхезгъэщIэ-фын хуейщ езыхэм нэхъыщхьэ си гъащIэм зэрыхэмытыр. ЩIалищым я анэм махуэ къэс фIыщIэ хузощI, пIалъэкIэ сызыщIэмыс унэм хуабагъэр зэрыщихъумэм, пщIэ-нэмысыр илъыным зэрегугъум папщIэ.
Зауэм Iуэхугъуэ, мурад, гупсысэ куэд ехъуэж, пэжым ухуеймэ. ЦIыхухъу къалэным зыкIи укъыпекIуэкIын хуейкъым, Хэкур хъумэным Iуэхур нэсамэ… ЩIалэ цIыкIухэм я лъакъуэрыгъажэ якъутэмэ, яхуэсщIыжу, пщыхьэщхьэкIэрэ садэуэршэру сабгъэдэсыну Iэмал сиIэкъым. Апхуэдэу щыхъукIэ, сэ сыхуейщ абыхэм я дежкIэ щапхъэ сыхъуну, унагъуэм, щIыналъэм, Хэкум укъыщхьэщыжын зэрыхуейр къагурыIуэну. Си гугъэщ абыхэм сызыхащIыкIыу. ЩIалэ цIыкIухэм я адэу ущытыным нэхъыщхьэу хэтыр абыхэм хьэл-щэн екIу яхэплъхьэнырщ.
- Украинэм щекIуэкI дзэ Iуэху хэхам узэрыкIуам дыкъытеувыIэ хъуну?
- СызэрыцIыкIурэ дзэм сыхэтыну сыщIэхъуэпсырт. Ди унагъуэм, ди Iыхьлыхэм ящыщ куэд дзэм хэту, хабзэхъумэ IэнатIэ пэрыту дыкъокIуэкI. Сэри щIэныгъэ зэзгъэгъуэта нэужь, зызмыIэжьэу дзэ къулыкъум сыпэрыуващ. Дзэ Iуэхум и пIалъэр щысщIэкIэ, си къалэн есхьэкIыну сыхуэхьэзырт сытым дежи. ЦIыхухъу къалэн згъэзащIэу, Хэкум папщIэ, унагъуэм папщIэ сыкIуащ.
- Абдежым уи нэгум щыщIэкIхэр… Апхуэдэ къулыкъур псэкIи зэрыгугъуехьыр къыдгуроIуэ, - зыхузогъазэ Залым.
- Хьэлъэщ абдежым ущыIэныр… Къарурэ гуащIэкIэ пшэчыр, убэлэрыгъ зэрымыхъур зэрызыхэпщIэм нэхърэ нэхъ хьэлъэщ псэм иIэ щытыкIэр, псэр хэкIыпIэншагъэ гуэрхэм зэраIыгъыр, къыддогуашэ ар. Зауэ губгъуэм уи нэгу щыщIэкIынкIэ хъунур зэхуэдэкъым. Шэч зыхэмылъыжыр зыщ: абдежым къызэрымыкIуэ лIыгъэ щызэрахьэ. Къэралым къытхуигъэува къалэныр щыдгъэзащIэкIэ, дызэрыIыгъщ. Къулыкъу щызэдэпщIэкIэ, зы унагъуэ хуэдэу уохъу, узэроцIыху, узэхуогузавэ, зызэщIыбогъакъуэ. НэгъуэщIу хъунукъым. ЖьыIурыхьэгъуэ дыщихуэкIэ дыщызэдэуэршэри дыщыгушыIи къохъу. Дытопсэлъыхь ди унагъуэхэм, бынхэм, дызэдогуашэ гукъэкIыж гуэрхэмкIэ.
- Хэкупсагъэм и мыхьэнэр сыт уэркIэ?
- Хэкупсагъэр уи бгъэм утеуIуэныркъым, нып пIэтыныркъым, цIыхухэр куэду щызэхуэс щIыпIэхэм «сыхэкупсэщ» щыжыпIэныркъым. Моуэ къызэрыгуэкIыу ущытыным нэхъ хуэкIуэу си гугъэщ абы и мыхьэнэр. Ууейм укъыщхьэщыжын зэрыхуейр зэпымыууэ уи гум илъу, уи унагъуэр, уи щIыналъэр, уи щIыр пхъумэным ухуэхьэзыру упсэунырщ. А къалэныр дэ иджы дымыгъэзащIэмэ, илъэс зыбгъупщI дэкIауэ, ди быным ар я пщэм къыдэхуэжынкIэ хъунущ, псалъэм папщIэ… Хэкупсагъэщ уи гум жиIэмрэ уи псалъэмрэ зэтехуэу упсэуныр, уеджэныр, уи бзэкIэ упсэлъэныр… Иджыри мис апхуэдэ къызэрыгуэкI Iуэхугъуэхэр… Хэкупсагъэр кIий-гуокъым, атIэ ар гумрэ псэмрэ я щытыкIэщ.
Епсэлъар
ГУГЪУЭТ Заремэщ.