Азие Курытыр къэзыгъэIурыщIа Къумыкъу Виктор.

Ди лъахэгъу Къумыкъу Виктор, нэхъапэм зэи къэмыхъуауэ, Караганда и «Шахтёр»-р Къэзахъстаным щынэхъ лъэщ дыдэ ищIащ икIи Европэм и Чемпионхэм я лигэмрэ УЕФА-м и кубокымрэ ехъулIэныгъэкIэ щигъэджэгуащ. КъищынэмыщIауэ, Азие Курытым и командэ куэдым я тренер нэхъыщхьэу щытащ икIи лъагапIэщIэхэр къаригъэщтащ. 2011-2013 гъэхэм Къэзахъстаным и тренер нэхъыфIу къалъытащ, а къэралым и командэ къыхэхар зыгъэсахэм яхэтащ.
Къумыкъу Виктор 1963 гъэм Налшык къыщалъхуащ икIи и гъащIэ псокIэ IэщIагъэ хуэхъуну топджэгум зыщыхуигъэсари, япэ лъэбакъуэхэр щыхичари аращ. ЗэфIэкI лъагэ зиIэ гъуащхьэтет щIалэм пасэу гу къылъатащ икIи 1982 гъэм Волгоград и «Ротор»-м ирагъэблэгъащ. А лъэхъэнэм Совет Союзым и япэ лигэм ар щыджэгуащ.
Илъэситху дэкIри, Налшык и «Спартак»-м хагъэхьащ. АрщхьэкIэ мыгувэу фэбжь хьэлъэ игъуэтри къыхэкIыжащ. Абы щыгъуэми Къэбэрдей-Балъкъэрым и командэ нэхъыщхьэр IэщIыб ищIакъым. Зэман дэкIри, 1996-1998 гъэхэм и тренер нэхъыщхьэу къигъэзэжащ. Къумыкъум и унафэм щIэту налшыкдэсхэм зэIущIи 193-рэ ирагъэкIуэкIащ, ауэ, дауи, гум нэхъ къинар япэ дыдэращ.
… Илъэс зыбжанэ хъуауэ етIуанэ лигэм къыхэмыкIыф Налшык и «Спартак»-р, икIэм-икIэжым зыхэта гупым япэ увыпIэр къыщихьри, ищхьэкIэ драгъэкIуэтеят. Абы щыгъуэм командэм и тренер нэхъыщхьэу щыта Синицын Борис къилъытащ иджыри къэс гупым и щIэгъэкъуэну щытахэу Исаев Щамил, Гъубж Вячеслав, Кугъуэт Эдуард, Доткъул Владимир сымэ япэ лигэм декIуу зыкъыщагъэлъэгъуэну я ныбжькIэ пэмылъэщыжыну. Дауи, ар псалъамакъышхуэ къызэрыкIа Iуэхущ. Апхуэдэу щыхъум Синицыныр и къулыкъум трагъэкIащ, арщхьэкIэ щIалэхэми къагъэзэжакъым. Налшык и «Спартак»-м и тренер нэхъыщхьэр къыхэхын хуейт. Ар хуэфащэу къалъытащ гъэсэныгъэм бгъэдыхьэкIэ щIэщыгъуэ хузиIэ Къумыкъу Виктор.
1996 гъэм мэлыжьыхьым (апрелым) и 7-м Урысей Федерацэм футболымкIэ и япэ лигэм зэхьэзэхуэр къыщызэIуахащ. А махуэм ди командэм Налшык къыщригъэблэгъат Нижнекамск и «Нефтехимик»-р. ЦIыху мин пщыкIущ къызрихьэлIа зэIущIэр Налшык и «Спартак»-м и текIуэныгъэкIэ, 2:1-уэ, иухащ. Ар гупым и тренер нэхъыщхьэ Къумыкъу Виктор и щIэдзапIэ дахэт. Махуищ дэкIри, Ижевск и «Газовик-Газпром»-ри 2:0-у хагъэщIащ. А гъэм Къумыкъум и гъэсэнхэм зэхьэзэхуэм ебгъуанэ увыпIэр къыщахьащ, тIощIрэ тIум ящыщу.
КъыкIэлъыкIуэ илъэсым абыкIи арэзы зэрымыхъуныр икIи ипэкIэ кIуэтэн зэрыхуейр жиIащ зэхьэзэхуэ нэужьым тренер щIалэщIэм. ИкIи ар зригъэхъулIэфащ - 1997 гъэр Налшык и «Спартак»-м иухащ еплIанэ увыпIэм щыту.
Упэплъэ хъунут адэкIи гупыр ефIэкIуэну. АрщхьэкIэ 1998 гъэр абыи тренер нэхъыщхьэ Къумыкъу Виктори яхуэфIакъым. Зэхьэзэхуэм и пэщIэдзэм Чита къикIа «Локомотив»-р щыхагъащIэри, къыкIэлъыкIуа джэгугъуэ пщыкIутIым зыми щытекIуэфакъым. Ар, дауи, къыхуадакъым икIи, зэрахабзэу, тренер нэхъыщхьэр яхъуэжащ.
ФIыуэ илъэгъуа IэщIагъэм ирилэжьэфын папщIэ Къумыкъур 2000 гъэхэм и пэщIэдзэм Азие Курытым къыщыхутащ. Семипалатинск и «Елимай»-м, Какшетау и «Есиль»-м, Кызыл-Орда и «Кайсар»-м и тренер нэхъыщхьэу щытащ. ЗэIущIэхэм ящыщ зым Виктор и гъэсэнхэм судьям хуабжьу лей къыщыкIэлъызэрихьэрти, гупыр джэгупIэ губгъуэм къришыжащ. Ар, дауи, къыхуагъэгъуакъым икIи, и къулыкъум трагъэкIри, пIалъэ гуэркIэ Къэзахъстаным щылэжьэну хуимыту къыхуагъэуващ.
ИлъэситIкIэ зы команди игъэсакъым Къумыкъум. Абы щыгъуэми Iэмал игъуэтащ гупсэхуу и щIэныгъэм хигъэхъуэну, адрейхэм Iуэхур зэрыщызэтраублэм кIэлъыплъыну. Ар дапхуэдэу къехъулIами къигъэлъэгъуащ Узбекистаным зэрыщыIа къыкIэлъыкIуэ илъэсхэм. Къапщтэмэ, зэи къэмыхъуауэ, абы и унафэм щIэту «Машал»-мрэ «Насаф»-мрэ медалхэр зыхуагъэфащэ увыпIэхэр я къэралым къыщахьащ, кубокым и финалым щыджэгуащ, Азием и Чемпионхэм я лигэм хэтащ.
Къумыкъу Виктор Узбекистаным щиIа ехъулIэныгъэхэм гу щылъамытэу къэнакъым нэхъапэм щылэжьа Къэзахъстанми. Караганда щIыналъэм и аким (Iэтащхьэ) Ахметов Серик ар 2010 гъэм и кIэухым иригъэблэгъащ икIи зыхуеину псори хуищIэну къигъэгугъащ, я «Шахтёр» командэр къэралым и чемпион ищIрэ, дунейпсо утыку иришэфмэ.
Курыт зэфIэкI фIэкIа Къэзахъстаным щызимыIэу щыта Караганда и «Шахтёр»-р нэхъапэм Налшык и «Спартак»-м щыджэгуа икIи зи тренер нэхъыщхьэу щыта Къумыкъу Виктор зэман кIэщIым къриубыдэу пашэ ищIащ. Зэи къэмыхъуауэ, 2011 гъэм ар къэралым и чемпион хъуащ. КъыкIэлъыкIуа илъэсми а ехъулIэныгъэ иным къытригъэзэжащ. Арати, адыгэ щIалэм и гъэсэнхэм европэпсо утыку ихьэну Iэмал ягъуэтащ (Къэзахъстаныр Европэм и Футбол Зэгухьэныгъэм (УЕФА-м) хэтщ). 2012 гъэм Чемпионхэм я лигэм хэтынухэр къызэрыхах зэхьэзэхуэм и япэ Iыхьэм фIэкIыфакъым. ЗакъригъэщIащ апхуэдэ Iэзагъ иджыри зэрабгъэдэмылъым.
КъыкIэлъыкIуа илъэсым щIэзыдза зэхьэзэхуэм «Шахтёр»-м и цIэр фIыкIэ Европэм щыжригъэIащ. Чемпионхэм я лигэм и гуп зэпеуэхэм хэтынухэр къыщыхах зэIущIэхэм абы япэу хьэрхуэрэгъу къыщыхуэхъуа Белоруссием и «БАТЭ» командэм илъэситI ипэкIэ псори зригъэплъыжауэ щытащ, Мюнхен и «Бавария»-р и стадионым щыхигъащIэри. ГурыIуэгъуэт ар ныкъуэкъуэгъу лъэщу зэрыщытыр. АрщхьэкIэ Къумыкъум и гъэсэнхэр абы къигъэдзыхакъым икIи Чемпионхэм я лигэм къызэрыхах и етIуанэ Iыхьэм хыхьэ зэIущIитIми «БАТЭ»-р бжыгъэ зэщхьэкIэ, 1:0-у, щыхигъащIэри адэкIэ кIуэтащ. КъыкIэлъыкIуэу «Шахтёр»-м хьэрхуэрэгъу къыхуэхъуащ Баку и «Нефтчи»-м ефIэкIа Албанием и «Скендербеу» командэр. Ари ирагъэкIуэтэкIри, Къумыкъум и гъэсэнхэр Шотландием и «Селтик»-м пэщIэхуащ. Абы щытекIуэр Чемпионхэм я лигэм и гуп зэхьэзэхуэм кIуэнут икIи ягъуэтыну пщIэмрэ щIыхьымрэ къищынэмыщIауэ, доллар мелуанхэр къахэхъуэнут.
Караганда щекIуэкIа япэ зэIущIэр «Шахтёр»-м 2:0-у къызэрихьар псоми яфIэтелъыджэт. Куэдым къащыхъуат таурыхъым хэту. АрщхьэкIэ тхьэмахуэ дэкIри, щIылъэм къеувэхыжащ - «Селтик»-м Глазго игъэзэжа иужькIэ Къэзахъстаным икIахэр 3:0-у хигъэщIэжри, адэкIэ кIуэтащ. АрщхьэкIэ «Шахтёр»-р европэпсо утыку абы щхьэкIэ икIакъым. УЕФА-м и кубокым щIэбэнурэ абы ехъулIэныгъэ зыбжанэ а илъэсым зыIэригъэхьащ. А псори иджыри къэс Къэзахъстаным зэи щамылъэгъуа Iуэхугъуэ инт.
Дауи, Къумыкъу Виктор и пщIэр абыхэм лъагэу яIэтащ. Къэзахъстаным футболымкIэ и лигэ нэхъыщхьэм хэт командэхэм я капитанхэм, тренер нэхъыщхьэхэм, IэщIагъэлIхэм, ветеранхэм, журналистхэм я деж щрагъэкIуэкIа щIэупщIэныгъэхэм 2011, 2012, 2013 гъэхэм Илъэсым и тренер нэхъыщхьэ нэхъыфI дыдэу къыщалъытащ, зи унафэм щIэту а лъэхъэнэм къэралым и чемпион тIэунейрэ хъууэ европэпсо утыку лъэ быдэкIэ ихьа Караганда и «Шахтёр»-м и пашэ Къумыкъу Виктор. Къэзахъстаным и футболист нэхъыфI хъуащ ди лъахэгъум и гъэсэнхэм ящыщ зы Кукеев Жамбыл.
Къумыкъу Виктор и лъэщыгъуэм езыр топджэгум хэзыша «Спартак-Налшыкым» и Iуэхухэр Урысей Федерацэм и премьер-лигэм щызэIыхьэу ­хуежьащ. Абы зыкъомрэ и тренер нэхъыщхьэу щыта Красножан Юрэ Мэзкуу и «Локомотив»-м яша иужькIэ, дыщыгугъат ар кърагъэблэгъэжыну. Езыри абы щIэхъуэпсырт. АрщхьэкIэ апхуэдэу къэхъуакъым икIи ди командэм премьер-лигэри, къыкIэлъыкIуэу япэ дивизионри зэкIэлъхьэужьу ибгынауэ, иджы етIуанэ дивизионым щыкурытщ.
И унагъуэр здэщыIэ Налшык къэкIуэжауэ Къумыкъу Виктор 2011 гъэм и кIэухым депсэлъат. Куэдым иджыри ар яфIэхьэлэмэт хъуну къытщохъу:
- Виктор, Налшык и «Спартак»-м и тренер нэхъыщхьэу ущыта иужькIэ, илъэс зыбжанэ хъуауэ Азие Курытым ущолажьэ. Уесэжа?
- Ди IэнатIэр зэпэубыдащи, куэд къызэхэткIухьын хуей мэхъу. Къапщтэмэ, си IэщIагъэмкIэ сыщылэжьэфыну Налшык зы щIыпIэ закъуэ щыIэу аращ. Азие Курытым сыщыкIуам япэщIыкIэ, дауи, къызэхьэлъэкIащ. АрщхьэкIэ ди псэукIэр, хьэл-щэныр зыкъомкIэ зэрызэтехуэм и фIыгъэкIэ Къэзахъстанми Узбекистанми псынщIэу сащыхэзэгъащ.
- Урысеймрэ Къэзахъстанымрэ я футболхэм я щытыкIэр пхузэгъэпщэну?
- Япэу сыщыкIуа 2000-2004 гъэхэм зэщхьэщыкIыныгъэр хуабжьу инт. ИужькIэ Къэзахъстаным и командэхэр УЕФА-м хыхьэщ, Европэм щыджэгу хъури, хэпщIыкIыу хагъэхъуащ. Абы щыгъуэми мылъкукIэ я зэфIэкIыр Урысейм куэдкIэ иджыри къыкIэроху. Иджыпсту зи тренер нэхъыщхьэу сылажьэ «Шахтёр»-р УФ-м и премьер-лигэм икухэм щытыфынут. Ди гупым хэтщ Къэзахъстаным и командэ къыхэхам щыджэгуу футболистих, Литвам, Босниемрэ Герцоговинэмрэ я щIыхьхэр зыхъумэхэр. Ахэр зэфIэкI лъагэ зиIэхэщ.
- Тренерхэр тэмэму лэжьэну Iэмал щыIэ?
- Урысейм къыщахьымрэ мыбы щагъэув улахуэмрэ хэпщIыкIыу зэрызэщхьэщыкIым и гугъу умыщIмэ, адрей псори зэхуэдэщ. Абы щыгъуэми, илъэс зытхух и пэкIэ Узбекистаным «Футболым и IуэхукIэ» закон къыщащтэри, командэ псоми налогхэмрэ пошлинэхэмрэ щхьэщахащ. Арати, спонсорхэр куэду къыкъуэкIащ, стадионыщIэхэр яухуэу хуежьащ. Илъэс зытIу дэкIри, хамэ къэрал футболист, тренер лъэщхэр кърагъэблагъэ хъуащ. КърикIуари нэрылъагъущ - Узбекистаным и командэ къыхэхахэри абы и клубхэри Азием щынэхъ лъэщхэм ящыщ зыщ.
- Азие Курытым ущылэжьа илъэсхэм уи унагъуэр Налшык щыпсэуа?
- НтIэ. Илъэсым къриубыдэу зыбжанэрэ си щхьэгъусэр ныскIэлъокIуэ е сэ сыкъокIуэж.
- Уи къуэхэм футболым пыщIэныгъэ гуэр хуа­Iэ?
- Нэхъыжьыр, Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым и юрист къудамэр фIы дыдэу къиухауэ, Инджылызым щыIэ Брэдфорд университетым щоджэ. Ар футболисткъым, ауэ и IэщIагъэр спортымрэ туризмэмрэ епхащ. Курытымрэ нэхъыщIэмрэ «Спартак-Налшыкым» и щIалэгъуалэ гупым хэтщ: Артур гъуащхьэтетщ, блэкIа зэхьэзэхуэр бэджэнду Ингушым и «Ангушт»-м щигъэкIуащ; Алим гъуащхьэхъумэныкъуэщ, гупым и капитанщ.
- Нэгъабэ «Спартак-Налшыкым» и тренер нэхъыщхьэр къыщыхахым уи цIэри къраIуащ.
- Пэжщ, зыщIыпIэхэм щытепсэлъыхьауэ къы­щIэкIынщ, арщхьэкIэ официальнэу зыми зыкъысхуигъэзакъым. Зыкъом щIауэ псалъэмакъхэр йокIуэкI, арщхьэкIэ абы зыри фIэкIакъым. Дауи, сыхуейт си унэм нэхъ пэгъунэгъуу сылэжьэну, ауэ дэнэ? Урысей Федерацэми абы и адрыщIкIи тренер куэд щыIэнатIэншэщ. Аращи, къыщыпхуей, пщIэ къыщыпхуащI, Iэмалхэр къыщыпхузэрагъэпэщ щIыпIэращ ущылажьэр.
- «Спартак-Налшыкым» и джэгукIэм укIэ­лъып­лъ­­рэ?
- Шэч хэмылъу. ЩIымахуэ кIуам зэгъусэу Тыркум дыщыIащ икIи «Шахтёр»-мрэ «Спартак-Налшыкымрэ» зы хьэщIэщым дыщIэсащ. Абы щыгъуэм къызгурыIуат командэм и унафэщIхэмрэ футболистхэмрэ зэгурыIуэныгъэшхуэ яку зэрыдэмылъыр (Ташуев Сергей тренер нэхъыщхьэу щыщытаращ - Ж.З.). Арагъэнущ мыгъэрей зэхьэзэхуэм и пэщIэдзэр къащIемыхъулIари. Апхуэдэу щыт пэтми, «Спартак-Налшыкыр» щытыкIэ гугъум къикIыну икIи премьер-лигэм къыхэнэну сыщIохъуэпс. Армырамэ, Къэбэрдей-Балъкъэрым футболыр щехуэхыжынущ. Ар къэмыхъун папщIэ иджыпсту къару псори зэщIагъэуIуэмэ нэхъыфIщ, иужькIэ уIэбамэ улъэIэсыжынукъым.
Илъэсий ипэкIэ Къумыкъу Виктор къыджиIам куэд дэмыкIыу дытеIэбащ. Премьер-лигэм 2012 гъэм къыхагъэкIыжа иужькIэ «Спартак-Налшыкыр» куууэ ехуэхащ икIи нобэр къыздэсым зыкъыхуэужьыжыркъым. Абы сэбэп къыхуэхъуфыну къыщIэкIынт Азие Курытым илъэс зыбжанэкIэ щылэжьауэ ди щIыпIэм къэзыгъэзэжа тренер цIэрыIуэр.
«Азием Iэмал къызитащ си зэфIэкIыр здынэсыр къэзгъэлъэгъуэну. Абы къыхэкIыу ар фIыуэ солъагъу», - щыжиIащ Къумыкъум и интервьюхэм ящыщ зым. Иджы и чэзущ щалъхуа щIыпIэми къыхуэщхьэпэну - тренер IэщIагъэм и дежкIэ абы и ныбжьым иджыпсту и фIыгъуэ дыдэщ.

Жыласэ Заурбэч.

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

04.12.2024 - 15:48

ПсэупIэу яухуэм хохъуэ

Кавказ Ищхъэрэм СтатистикэмкIэ и управленэм иджыблагъэ къызэритамкIэ, 2024 гъэм и щIышылэ – жэпуэгъуэ мазэхэм къриубыдэу Къэбэрдей-Балъкъэрым и ухуэныгъэ IэнатIэм сом мелард 30 и уасэ лэжьыгъэ щызэ

04.12.2024 - 14:39

Мыд Мадинэ и фэеплъу

Къэбэрдей-Балъкъэр, Къэрэшей-Шэрджэс республикэхэм гъуазджэхэмкIэ щIыхь зиIэ я лэжьакIуэ, музыкант, профессор, лъэпкъыбэ зэпеуэхэм я лауреат Мыд Мадинэ Къэралбий и пхъур (1964 – 2018) псэужатэмэ, и

04.12.2024 - 14:38

Псы фIей хъумапIэхэм я Iэужьыр

Бгым къыщIах къулеигъэхэр щIым къыхагъэкъэбзыкIа нэужь, ар зэратхьэщIа псы фIейр щахъумэ, щызэхуахьэс щIыпIэм щхьэкIэ «хвостохранилище» жаIэ.

04.12.2024 - 12:25

ТекIуэныгъэм и щIыхькIэ

Шэджэм щIыналъэ администрацэм и унафэщI Борсэ Юрэ иджыблагъэ IущIащ дзэ Iуэху хэхам хэт, 503-нэ полкым и командир Бэгъуэт Къантемыр.

04.12.2024 - 09:03

Дзэ Iуэху хэхам и хъыбархэр зэхуэхьэсауэ

Налшык дэт Лъэпкъ музейм, дзэ щIы­хьым и пэшым, щекIуэкIащ «Нет уз святее товарищества» тхылъым теухуа зэIущIэ.