Иджыблагъэ Къэбэрдей-Балъкъэр радиом и унэм зэIущIэ гуапэ щекIуэкIащ тхакIуэ, драматург, «Гарянка» газетым и редактор нэхъыщхьэ Къаныкъуэ Заринэ зэхишауэ. Ар теухуат абы и Iэдакъэ къыщIэкIа «Уэсрэ Нэсрэ» аудио тхыгъэм. Фентези жыпхъэм иту гъэпса IэдакъэщIэкIыр «Нартархэр» зыфIища роман-трилогием и япэ тхылъщ. ЗанщIэу къыхэдгъэщынщи, мыр тхылъымпIэм тету дунейм къытехьакъым.
ЗэIущIэр къызэIуихащ езы Заринэ. «Къэбэрдей-Балъкъэр» урысей радио (101.8 FM), КъБР-м и радио (99.5 FM) – IуэхущIапIитIми и IэдакъэщIэкI зырыз щригъэтхыну Iэмал къызэрыратам папщIэ абы и унафэщIхэм, и лэжьакIуэ ныбжьэгъухэм, и Iуэху псори къыдэзыIыгъ журналистхэм фIыщIэ яхуищIри, ар къытеувыIащ романым и зэхэлъыкIэм, абы еджахэм ар зэралъигъэIэса, соцсетым и напэкIуэцIхэр къигъэсэбэпу и гуащIэм дихьэххэр зэрыригъэджа, я Iуэху еплъыкIэхэр къищIэну Iэмал зэрызригъэгъуэта щIыкIэм.
- Адыгэбзэм и махуэм ирихьэлIэу, литературэр, бзэр зыфIэфIу хъуам папщIэ, утыку къисхьэну мурад сщIащ си етIуанэ аудио тхылъыр. Ар Къэбэрдей-Балъкъэр радиом и урыс къудамэм и редактор нэхъыщхьэ Теувэжыкъуэ Марианнэ и фIыгъэкIэ, и дэIэпыкъуныгъэкIэ гъэхьэзыра хъуащ. Тхылъым и теплъэу щытынур, дауи, гъэщIэгъуэнщ. Ар хьэзырщ, сурэткIэ зыгъэщIэрэщIар дэрбзэр-сурэтыщI Iэзэ Сэралъп Мадинэщ. Iыхьэ пщыкIузу зэхэтщ, дэтхэнэри къыщыщIидзэ напэкIуэцIым пычыгъуэм зи гугъу щыщIар наIуэу уи нэгу къыщIигъэхьэу сурэт гъэщIэгъуэн итщ. Редактору къыздэлажьэр педагогикэ щIэныгъэхэмкIэ кандидат, «Адыгэ дуней» лъэпкъ фондым и унафэщI ХьэцIыкIу Раещ. Си насып кърихьэкIри, напэкIуэцIищэм нэблагъэ лэжьыгъэм Рае корректоруи къеджэжауэ, филологие щIэныгъэхэмкIэ доктор Гъут Iэдэм IэщIэслъхьати, и пэм къыщыщIэдзауэ и кIэм нэс къеджащ, чэнджэщ куэди къызихьэлIащ, фIыгъуэр къыхуищIэ.
«Нартархэр» зытеухуар нартхэракъым, ауэ нарт хъыбархэм я деж къыщежьауэ, и бзэр, и къэIуэтэкIэр сигу илъу, абы хуабжьу сыдихьэхыу згъэхьэзыра тхыгъэщ. Псысэ щIыкIэу зэхэлъу аращ, нэхъ пэжу жыпIэмэ фентезищ. Сытри ди нэгу къыщIыдогъэхьэ, пэжкъэ? Нартхэр щыIауэ хьэкъыу ди фIэщ мэхъу. Ди лъэпкъым япэ ита ахэр дэнэ кIуа?! Сэ си нэгу къыщIыхьащ нартхэмрэ адыгэхэмрэ дэрэ ди зэхуаку лъэпкъ дэтауэ – ар нартархэращ.
«Къэбэрдей-Балъкъэр» урысей радиовещанэм и унафэщI, ди республикэм щIыхь зиIэ и журналист Мэремкъул Ларисэ кIэщIу къытеувыIащ зи пашэ IуэхущIапIэм сыхьэт пщыкIуз хъууэ щрагъэтха, Заринэ «Iуащхьэмахуэ, Махуэгъэпс» зыфIища и романым. Иджырейми гуапэу и гугъу имыщIу къигъэнакъым. «Аудио тхылъым езы Къаныкъуэ Заринэ къызэреджэжри хъарзынэщ. Си щхьэкIэ сыкъапщтэмэ, ар усэ ирехъу, прозэуи щрет, артист къыщеджэм хуэдэкъым. Зыми и жагъуэ сщIыну сыхуейкъым, ауэ тхакIуэр и IэдакъэщIэкIым къызэреджэм зы артисти щIэрыхьэнукъым, сыту жыпIэмэ игури и псэри хэлъу зэритхам ещхьыркъабзэу икIи къоджэ», - жиIащ Ларисэ.
- Романми роман хъуну дызыщыгугъ таурыхъми седэIуащи, гъэщIэгъуэныщэщ. ЦIыху къэс ди тхылъ еджэкIэр зэщхькъым, сэ сыкъеджэурэ къыстехьэлъэмэ, сокIуэ, си Iуэху сощIэ, итIанэ пызощэж. «Нартархэм» щыщ «Уэсрэ Нэсрэ» апхуэдэу сыкъиутыпщакъым, - жиIащ Къэбэрдей-Балъкъэр радиом и адыгэ къудамэм и редактор нэхъыщхьэ, КъБР-м щIыхь зиIэ и журналист Тэтрокъуэ Астемыр. – Сюжетыр апхуэдизкIэ щIэщыгъуэщ, псы къиуам хуэдэу узэщIищтэу гъэпсащи, къыкIэлъыкIуэнум ухуэпIащIэу и кIэм нэскIэ укъоджэ. Гулъытэ лей хуэсщIыну сыхуейщ уи бзэм, ар дахэ дыдэщ, нарт къэIуэтэкIэм и гъунэгъущ. Адрей таурыхъхэм я сюжетыр щыIауэ таурыхъ тращIыкIамэ, мыр и пэм къыщыщIэдзауэ и кIэм нэс тхакIуэм къигупсыса (и фантазие) таурыхъщ. Куэдым ухуэзыгъэуш, куэд уигу къэзыгъэкI, узыщIэзыгъэгупсысыж, таурыхъ куэдым я уасэ тхыгъэщ мыр, уи Хэкур, уи лъэпкъыр, уи унагъуэр фIыуэ плъагъуным укъыхуриджэу. Сабийхэм я закъуэкъым, уеблэмэ балигъхэм нэхъыбэу яхуэгъэзауэ пIэрэ жыпIэу апхуэдэщ тхыгъэр. Гупсысэшхуэ щIэлъщ, ди гъащIэм, ди псэукIэм, тфIэкIуэдам, нэгъуэщIхэми ехьэлIауэ. Тхьэм уригъэфIакIуэ, Заринэ! Сэ мы тхыгъэр фильму слъагъуну сыхуейщ!
Тхыгъэр зытеухуар жытIэжынкъым, еджэну хуейхэм Iэмал къагъуэтыфыну зэрыщытым къыхэкIыу. Ауэ Заринэ тхылъым хуищIа пэублэ псалъэм фыщызгъэгъуэзэнут.
«Пасэм и пасэжым я хэку исыжрэ хабзэжьхэм тету нартхэр псэуащ. Нарт хэкур здэщыIэр щIы хъурейм и щIылъэныкъуэу Iуащхьэмахуэ и щыгуитIыр къызытещрат. Нартхэр лъэпкъыжьт. Дунеижьыр хъыкIэ щаухуэм къежьарэ лIыгъэрэ IущыгъэкIэ къекIуэкIауэ. Нартхэр щыкIуэдыжым, нартаркIэ зэджэ лъэпкъыр къытепщIыкIащ. Пасэу къэхъуар яIуэтэху ягъэбатэурэ, псысэ мэхъуж. Псысэми щымыщу, тхыдэми щымыбэяну, къэпIуэтэну игъуэу нартархэм я къэхъукIа-щыIэкIар мэпсри, псалъэкIэ къоIу, къызэрокI, бзэм къозагъэ, тхыбзэм зыхегъэзагъэ. Ауэрэ мы тхыгъэр, нэхъыжьи нэхъыщIи еджэнкIэ хуэкIуэу, зэхэлъхьа мэхъу. Къэхъуами къэмыхъуами я щыхьэту, Iуащхьэжьхэр хэмыгъуэщэжауэ иджыри щыIэщ, я цIэр мы тхылъым къыхощ, къэвгъуэти фахудэплъей, я щыгу фыдэкIи фыкъеплъых, нартархэм я лъэужь фиплъэнри яжь къыфхущIихунри хэлъщ».
ЗэIущIэм кърихьэлIа журналистхэу КIэрэф Вячеслав, Щоджэн Лаурэ, Щэрдан Лилианэ, Жыгуэ Иннэ сымэ я Iуэху еплъыкIэ къагъэлъэгъуащ. Гулъытэ хуащIащ тхыгъэм и бзэм, абы щIэлъ гупсысэм, зи гугъу щыщIам къарит гукъэкIхэр зэмылIэужьыгъуэти, абыхэм ущIэдэIунуи гъэщIэгъуэнт.
ИСТЭПАН Залинэ.
Сурэтыр Къарей Элинэ трихащ.