Бэкъанрэ Ныбэджейрэ - Натхъуэдж хэгъэгут

«АтIэкIум» цIэр зэрехьэ хы ФIыцIэм пэгъунэгъу мэзылъэ бгыщхьэхэм къыщежьэ Бэкъан (цIыхухъуцIэщ), Ныбэджей (кIахэ адыгэхэм я бзэкIэ «бгъэжь лъыиф, хьэщ­хьэрыIуэ» жыхуиIэщ) псы цIыкIуитIыр щызэхэ­лъэдэжым деж къыщы­щIидзэ тIуащIэм. Адагум (АтIэкIум) цIэр кIэрып­щIащ абдежым пэмыжы­жьэу щыс жылэми. Псым километр 66-рэ и кIы­хьагъщ.

Адыгэ Республикэм щы­псэуа, филологие щIэныгъэхэмкIэ доктор, профессор Мерэтыкъуэ Къасым щIыпIэцIэхэм ятриухуа «Адыгейский топонимический словарь» и тхылъ купщIафIэм щыхьэт зэ­рыщытехъуэмкIэ, шапсыгъ адыгэхэм Iущхьэ къэкIыгъэм щхьэкIэ «атIэкIум» псалъэр къагъэсэбэпу щытащ. Ауэ щыхъукIи (Мерэ­тыкъуэм зэригъэувымкIэ), ищхьэкIэ зи гугъу тщIа пситIым, зэхэлъэдэжа иужькIэ, къагъэщIам зэреджэри а жыIэкIэм къытехъукIагъэнущ. 
Мыдрейуэ. Краснодар къалэ щыщ лъахэхутэ ­Ковешников Владимир ­«Очерки по топонимике Кубани» и тхылъым зэрыщитхымкIэ, щIыпIэцIэр «дэгу» мыхьэнэ иIэу абхъазыбзэм хэт «адэгууа» псалъэм хуэ­зыхьхэми уарихьэлIэнущ.   
1857 гъэм накъыгъэм и 7-м, Урыс-Кавказ зауэм и гуащIэгъуэу, мы щIыпIэм зэхэуэшхуэ щекIуэкIат. ИкIи, тхыдэр щыхьэт зэ­рытехъуэмкIэ, абдежым къыщыхъуа зэпэщIэувэныгъэ хьэлъэм, ехъулIэныгъэ къыщагъэлъагъуэу, япэ дыдэу хэтащ а лъэхъэнэм ди лъэпкъэгъухэм къа­дэзэуа поляк дзэлIхэм я ­пашэ полковник Лапинский Теофил, европей мардэхэм тету къызэригъэпэща топыдзэри дэщIыгъуу.
XIX лIэщIыгъуэм ипэхэм кIахэ адыгэхэм я деж щыхьэщIа археолог икIи геолог Дюбуа де Монпере Фредерик (Швейцарием щыщ франджыт) гу зэ­рылъитэгъауэ, АтIэкIум и псыхъуэр Натхъуэдж (адыгэ лъэпкъхэм ящыщ зым зэреджэщ) хэгъэгум и зы щIыналъэу щытащ.  

КЪУМАХУЭ  Аслъэн.

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

17.06.2025 - 12:25

Къуэныкъуей Назир и фэеплъ зэIущIэ

Совет Союзым и ЛIыхъужь Къуэныкъуей Назир и фэеплъу Шэджэм къалэм щекIуэкIащ зауэ Iэпщэрыбанэ спортымкIэ республикэ зэхьэзэхуэ.

17.06.2025 - 09:04

Бгъэжьхэм я тIысыпIэщ

КъухьэпIэ Кавказым щежэх псы нэхъ инхэм хабжэ Щхьэгуащэрэ Лабэ ЦIыкIурэ я псы къуэпсхэр зэхэзыгуэшыкI джабащхьэ екIуэкIым Бабыгу (Бабук) цIэр зэрехьэ.

17.06.2025 - 09:01

УзэлIалIэращ къолIэлIэжынур

Бэрбэч ХьэтIутIэ и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей-Балъкъэр университетым IэнатIэхэм зегъэужьынымкIэ и центрым иджыблагъэ щекIуэкIащ еджапIэ нэхъыщхьэр къэзыуха ныбжьыщIэхэр лэжьыгъэкIэ къызэгъэпэщыным хуэу

17.06.2025 - 09:01

МедалиплI къэралым къыхуахь

Тыркум и Бурсэ къалэм махуитIкIэ щекIуэкIащ зауэ Iэпщэрыбанэ спортымкIэ цIыхухъухэмрэ цIыхубзхэмрэ я дунейпсо чемпионат. Абы щызэпеуащ къэрал 32-м я спортсмен 300-м нэблагъэ.

16.06.2025 - 09:18

Бгылъэ гъунапкъэхэр яхъумэ

КъБР-м и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбек Терскол щригъэблэгъащ УФ-м зы­хъумэжыныгъэмкIэ и министрым и къуэдзэ, Урысейм и ЛIыхъужь Евкуров Юнус-Бэч Бэмэтджэрий и къуэр.