Урыс географие обществэм хэтхэмрэ дунеяплъэм дихьэххэмрэ зэгъусэу Шэджэм щIыналъэм къыщызэ­Iуахащ туристхэм я гъуэгуанэщIэ.

Гъуэгуанэр тыншхэм ящыщтэкъым - ахэр бгым кIэрыту зы километркIэ дэкIащ, уеблэмэ а Iуэхум хуэщIа Iэмэп­сымэхэр къагъэсэбэпын хуей хъууэ. Къэбэрдей-Балъкъэ­рым и щIыпIэ нэхъ дахэ дыдэхэм хабжэ Шэджэм щIыналъэм щыпхаша а гъуэгур зыгъэунэхуа япэ гупым хэтахэм  я нэкIэ зрагъэлъэгъуащ а щIыпIэм и щIыуэпсым и хъу­гъуэфIыгъуэ псори: жыг лIэужьыгъуэхэр, удз гъэгъахэр, ­удзыпцIэ щIыпIэхэр.
Лъагэу зызыIэт лъагъуэм урикIуэным гугъуехь щхьэхуэхэр пыщIат: языныкъуэхэм деж узып­хы­мыкIыф щIыпIэхэр езыхэм я IэкIэ ягъэкъэбзащ, дяпэкIэ абы ирикIуэнухэм къащыпсынщIэн хуэдэу, гъуэгугъэлъа­гъуэхэри тращIащ. Я пашэ, альпинизмэмкIэ феде­рацэм и вице-президент Гумаев Борис гупым хэтхэр щи­гъэгъуэзащ пхаш гъуэгущIэм теухуа­уэ ящIапхъэхэм. Гъуэгу тетхэр сыт хуэдизу гугъу ехьами, бгы щыгум нэсу, я ­пащхьэм къыщызэIуиха дахагъэм дэрэжэ-гъуэ къыхахыну, щыгум тет жыгышхуэхэм я лъабжьэ жьауэм щIэтIысхьэу зыщагъэпсэхужыну хунэсахэщ.
Япэ щыгум ихьэным сыхьэтитIым нэс текIуэдащ, къе­хыжыныр, дауи, нэхъ тыншт, апхуэдиз зэмани ихьакъым. Псом ящхьэращи, пхаша лъагъуэр турист нэхъыбэм къы­зэрагъэсэбэпынум шэч къытрахьэркъым.

ШЭРЭДЖ  Дисэ.