ПЛЪАПIЭ НЭХЪЫЩХЬЭУ ЯIЭР

«Шагъдий вагъуэбэ» зыфIаща шу зекIуэхэм ящыщ зыт илъэс бжыгъэ ипэкIэ Адыгэ Республикэм щекIуэкIар. Бысымхэм къищынэмыщIа, абы хэтащ адыгэхэр щыпсэу хэгъэгухэу Къэбэрдей-Балъкъэрым, Къэрэшей-Шэрджэсым, Краснодар крайм икIахэри…

Зы махуэ гуэрым, пщыхьэщхьэхуегъэзэкIыу, си жып телефоныр къеуащ. Къулъкъужын къуажэм щыщ нэхъыжьыфI, зэрыцIыкIурэ шы гъэхъуным пыщIа Бабыгуей Сосрыкъуэ (Мухьэмэд) къэпсэлъащ, «Аслъэн,  пщэдей ди гъусэу нежьэ, Адыгейм щызэхашэ шу зекIуэм укъыддыхэтын, хуей хъуми, утетхыхьыжын хуэдэу. УныткIэлъыкIуэми хъунущ. Зы щIыпIэ гуэрым деж укъыщыткIэлъысыжынщ», - жиIэри.

ЗыхэзмыщIыкIыр нэхъыбэт

СыздэкIуэм щIагъуэу сызэрыщымыгъуазэм къыхэкIыу, мурад сщIащ япэщIыкIэ Мейкъуапэ сынэсу, абы дэс си цIыхугъэ, Тыркум къызэриIэпхъукIыжрэ куэд щIа Бэрзэдж Убых деж нэху сыкъыщекIыу, етIуанэ махуэм Краснодар (Бжьэдыгъукъалэ) лъэныкъуэкIэ езгъэзэкIыну.

СызэрыщагъэгъуэзамкIэ, шууейхэм сащыхуэзэфынур а республикэм и «шыпхэтIыгуу» Псыжь мыдрыщIкIэ къыщылъыр зэрыарар. Бэрзэдж Убых, абыхэм салъэщIигъэхьэжын мурадкIэ, Мейкъуапэ дэт автовокзалым пщэдджыжьыпэм сынигъэсащ.

Краснодар кIуэ автобусым дису сыздэжэм, Гъэбэкъуей зи фIэщыгъэ къуажэм дыблэкIти, сыгушхуащ, «мыбдежращ щыщIадзар сызылъыхъуэ шууейхэм я зекIуэр» жысIэри. Ауэрэ, Краснодар нэхъ пэгъунэгъу дызэрыхуэхъуар кърисщIэу, гъуэгущхьэ зыбжанэ щызэхэкIым дынэсащ...

Таксизехуэ - щIалэ Iумахуэ

Яблоновскэ жылэм, абы ипэкIэ зэи сыздэщымыIам, сыдэтщ. СыкъыщыувыIа щIыпIэм деж щIалэ гуп щызэхэтщ, адыгэбзэкIэ щызэдэуэршэру. Фэуэ ятетымкIи, таксизехуэхэщ. Ящыщ гуэрым гу зылъызогъатэ, Iэ хузощI. КъызбгъэдокIуатэ. ФIэхъус изохри, Афыпсыпэ кIуэ автобусыр къыщIэмысымкIэ соупщI. Си анэдэлъхубзэм ар къызэрыпэджэжам сегъэгушхуэ, езыми ар и гуапэщ, гу зэрылъыстамкIэ. Автобусым зыщIигъэгувэр абыи къыхуэмыщIэу, телефонкIэ зыгуэрым йопсалъэ, семылъэIуами. «Вокзалым фыкъыщытекIыр сыдрэм щыгъуэ, уанэ мафэ тезылъхьэнхэ? – йогушыIэкI ар зыгуэрым, къызэрысхуэгузавэр и нэгум къищу. - Мы кIалэр, сыхьэтищ хъугъэу къыфпоплъэри гъуэгум Iутщ!»

УзыгъэгуфIи узыгъэгумэщIи

Шофёрыр адыгэщи, таксизехуэ щIалэр зыдэуэршэрар арагъэнщ. АнэдэлъхубзэкIэ згъэпсэлъэн мурадкIэ, соупщI: «Мо тлъагъур Кубань псыр ары?» жызоIэри. «Адэ, мо екIуэкIыр Кубань…» къызетыж абы жэуап.

Пэж дыдэуи, Псыжь мыбдежым зэрыщежэхыр инрэ псыбэут, и щхьэфэр сэтей губгъуэшхуэрэ езыр щхъуантIафэ-ятIафэу, сыджышхуэхэм зыкъыщамыгъэхъейми, куэд дэмыкIыу хым зэрыхэлъэдэжынур и напщIэ телъ хуэдэ, и теплъэкIи уардэрэ хуэщхьэхынафэу.

Автобусым къыддис цIыхухэми гу ялъызмытэу хъурэт? Зэанэзэкъуэм, иужьрейм и ныбжьыр илъэси 10-м нэблэгъагъэнщ хужыпIэну, зы тIысыпIэм зытрагъэзэгъат. ЩIалэ цIыкIур, увыIэгъуэ имыIэу, иIыгъ телефоным ириджэгурт, щызэблигъэкIхэм, кърих хъыбархэм макъкIэ дэпсэлъэжу. КъыжьэдэIукIыр зэми адыгэбзэ щхьэкIэ, мыдрейхэм дежи урысыбзэт, а тIур зэрызэблихъур къызэрыридзи щымыIэу.

СызыгъэгуфIар а ныбжьыщIэм и анэдэлъхубзэрщ. Сызыгъэгузавэр щIэблэщIэр, къафIэмыIуэху хуэдэурэ, урысыбзэм тыншу зэрытехьэрщ. Ди жагъуэ зэрыхъунщи, лъэпкъ цIыкIухэм я нэхъыбапIэр а «узым» ицIэлащ.

Афыпсыпэ щыпсэухэр зызогъэцIыху

Сыдыхьащ шууейхэр а пщыхьэщхьэм къыщыувыIэн хуей Афыпсыпэ къуажэм. КъызэрызгурыIуамкIэ, а Iуэхум теухуа гуфIэгъуэ зэхыхьэр щекIуэкIынур а жылэм дэт курыт еджапIэм и пщIантIэрат. Сэри, сызыIущIэхэр сымыгъэпIейтеину, сыкъэзылъэгъуа зытIущым фIэхъус есхри, щIэщI IэрыщIым щIагъэзэгъа Iэнэхэм ящыщ зым деж сыщетIысэхащ.

Сызэрепэсэуар къысхуэщхьэпами, сыкъыщымэжалIэм, мыжыжьэу щыт тыкуэнымкIэ соунэтI. Кассэм бгъэдэсхэри тыкуэнтетхэри адыгэбзэщ зэрызэпсалъэр. Абы сегъэгуфIэ. Дапхъэхэр зэпэсплъыхьу сыздэщытым, бзылъхугъэ нэжэгужэм урысыбзэкIэ зыкъысхуегъазэ, «сыбдэIэпыкъун?» жеIэри. ПэгъуэкIыр адыгэбзэкIэ фIэкIа зэрезмытыжынур сэркIэ наIуэти, «кхъуей хъуреишхуэм и Iыхьэ гуэркIэ сынывэлъэIунут, къыгуэбгъэж хъунумэ» жысIащ. «Узыфаемэ фэдизыпс къыгуэзыупчIышт» — къызитыжащ жэуап къызбгъэдыхьам. СыкъызэрыгурыIуар си гуапэ хъуащ. Тыкуэным IэфIыкIи къыщысщэхуащ, «сабий сахуэзэмэ садэгуэшэнщ» жыхуэсIэу.

Школ пщIантIэм сыдэмыхьэжу, и бгъумкIэ къыщылъ губгъуэм щызэтелъ пхъэдакъэхэм сакъуэтIысхьащ. Тхьэрыкъуэф Iэнэр щызуплIэнщIым, абдежым гъунэгъуу щыджэгу ныбжьыщIэ цIыкIухэр, зэрыхъуар езыхэми къагурымыIуэжу, нэхъри къызэкIуэтэлIащ. Ящыщ зыр, пщащэ цIыкIужьейр, си дежкIэ къыщыплъэм, къезджэри къэзгъэхьэзырыну сызыхунэса IэфIыкIэм щыщ IэщIэслъхьащ, «мобыхэми яхуэгуэш» жысIэри.

ПщIантIэм сыдыхьэжащ. ЖьантIэм дэт Iэнэ кIыхьым лIы гуп бгъэдэсщ. Ящыщ зым, щекIуэкIыр зезыгъакIуэм, гупым закъыхышиикIри, зыкъысхуигъэзащ: «МыдэкIэ укъакIуэркъэ, ныбжьэгъу, уи закъуэу ущымысу» жиIэри. Иужьым щыгъуазэ сызэрыхуащIамкIэ, ар сыкъыщыщIидза жылэм и администрацэм и Iэтащхьэ ШIуцIэ (ФIыцIэ) Къазбэчт.

Хуэму си щхьэр згъэщхъри, сабгъэдэтIысхьащ. Я уэршэр макъым зыбжанэрэ седаIуэ иужь, сэри зыгуэрхэр яхэжысIыхьу щIэздзащ. Ауэрэ, абдежым щысхэр зэзгъэцIыхуащ, сыкъыздикIар зэкIэ къазэрезмыгъэщIэным сыхущIэкъуу. Сызыхыхьа гупым заулрэ сахэсащ, я адыгэбзэм сыдихьэхарэ сыщIэдэIункIи зыщызмыгъэнщIу, я анэдэлъхубзэм и IукIэ, и тхыкIэ-сытхэм зыщызгъэгъуазэу, щIыпIэцIэхэр зэзгъащIэу, школ пщIантIэм дэт сабийхэм я псэлъэкIэр згъэщIагъуэу. СыкъыздикIар зэуэ къезмыгъэщIами, къызбгъэдэсхэр дэгъуэу зэзгъэцIыхуащ, Iэджэми дытепсэлъыхьащ.

Ауэрэ, къыIухьагъащIэхэм ящыщ зыр, си псэлъэкIэм гу зэрылъитэу, къызэупщIащ: «У-Куэшхьэблэ?» - жиIэри. Сыт сщIэжынт? Къэбэрдеишхуэм сыкъызэрикIар сыбзыщIынт? Ар зэхэзыхар къызэрыкIыпэри, и щIалэгъуэм Къэбэртайм (апхуэдэущ кIахэ адыгэхэр ди щIыналъэм зэреджэр) щигъэхъауэ щытам хуэгъэза и гукъэкIыж куэдымкIэ щысхэр дытригъэуащ…

Ауэрэ, бысыму «сызыхэшыпсыхьыжахэр» зыгъэпIейтейр сэри зыхэсщIэу щIэздзащ. «Шухэм заIэжьэмэ, уэшхым къригъэжьэнщи, Iэнэхэр зыщIэт щIэщIхэм псыр къыщIикIэнщ» жаIэу щызэхэсхым, сэри сыгузавэу щIэздзащ, сызыхыхьам сащыщ фIэкIа умыщIэну.            

АтIэми, тхьэлъэIур щызэщIэуIуэ щIыпIэм щызэхуэсахэм плъапIэ нэхъыщхьэу яIэр Ахупсыпэ (Афыпсып) жылэм къыхуэкIуэ шухэр арат…

                                  

Тхыгъэри сурэтри Къумахуэ Аслъэн ейщ.

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

29.03.2024 - 17:28

ХАМЭ КЪЭРАЛХЭМ ЗЭРАДЭЛАЖЬЭМ ФЕЙДЭ КЪЫПОКIУЭ

Хамэ къэралхэм ящыщу Къэбэрдей-Балъкъэрым сату нэхъыбэу зыдищIыр СНГ-м хэтхэращ икIи иужьрей илъэситIым къриубыдэу республикэм зэригъэкIуэкIа продукцэм и куэдагъым процент 25-кIэ хигъэхъуащ, жиIащ

29.03.2024 - 17:23

ЗЫУЖЬЫНЫГЪЭМ И ЛЪАГЪУЭМ ИРОКIУЭ

КъБР-м и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбек Ставрополь крайм и губернатор Владимиров Владимиррэ Къэрэшей-Шэрджэс Республикэм и УнафэщI Темрезов Рашидрэ щIыгъуу хэтащ Тырныауз къалэм дэт, сыт и лъэныкъуэкIи з

29.03.2024 - 08:57

ХЬЭЩIЭХЭМ ДЫКЪЫХАГЪАЩIЭ

Урысей Ипщэмрэ Кавказ Ищхъэрэмрэ регби 7-мкIэ пашэныгъэр къыщыхьыным теухуа зэхьэзэхуэ иджыблагъэ Налшык къалэм щекIуэкIащ.

29.03.2024 - 08:56

ГУАПЭУ ЯГУ КЪАГЪЭКIЫЖ

КъБР-м щIыхь зиIэ и журналист, Урысей Федерацэм, Къэбэрдей-Балъкъэрым щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ я лэжьакIуэ, жылагъуэ лэжьакIуэ, «Советская молодёжь» газетым и редактор нэхъыщхьэу щыта Къардэн Мухьэм

29.03.2024 - 08:56

ХАДЭХЭКI ФIЭIУГЪЭХЭМКIЭ ДЫПАШЭЩ

Пхъэщхьэмыщхьэмрэ хадэхэкIымрэ къыхащIыкI консерву Кавказ Ищхъэрэм къыщыщIагъэкIым и процент 90-р Къэбэрдей-Балъкъэрым къылъос.