Адыгэ къэрал университетым и «Нарт» ансамблыр къызэрызэрагъэпэщрэ илъэс 35-рэ ирикъуащ. А пIалъэм къриубыдэу къэфакIуэ гуп цIэрыIуэм ехъулIэныгъэ куэд зыIэригъэхьащ. Ансамблым зыкъыщигъэлъагъуэр Адыгэ Республикэм и закъуэкъым, атIэ Урысейм и хэгъэгу зэмылIэужьыгъуэ куэдым щыIащ, апхуэдэуи хамэ къэралхэм  щитащ концерт. 

И адыгэцIэ дахэр игъэпэжу, ар утыку къыщихьащ Тыркум, Китайм, Италием, нэгъуэщI щIыпIэхэми. Абы и цIэр зыгъэIуахэм ящыщщ 20I4 гъэм Сочэ щекIуэкIа Олимп джэгухэм мазаем и 7-м щегъэжьауэ гъатхэпэм и I6 пщIондэ концерт 29-рэ зэрыщитар. Ди къэралым щыщу зы творческэ гуп апхуэдизрэ утыку къихьакъым а махуэхэм. Куэдым зэралъэгъуам, ягу зэрыдыхьам и фIыгъэкIэ «Нартыр» къэрал зэмылIэужьыгъуэхэм ирагъэблэгъащ.

2017 гъэм «Урысей студент гъатхэ» къэралпсо фестивалым хэту  Кремль уардэунэм къыщыфащ гупыр икIи «Студент гъатхэм и ЛIыхъужь» цIэр къыфIащауэ щытащ.

Зи гугъу тщIы ансамблыр 1987 гъэм Адыгэ къэрал педагогикэ институтым къыщызэрагъэпэщат. КъикIуа гъуэгуанэм къриубыдэу, ансамблым и художественнэ унафэщIхэр куэдрэ яхъуэжащ. Иджыпсту абы и унафэщIыр илъэс 20 лъандэрэ а къулыкъур зи пщэ дэлъ, Адыгэ Республикэм щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ Щэгъуч Казбекщ. «Нартым» къыщыфэхэми и репертуарми захъуэж, ауэ адыгэ щэнхабзэр хъумэныр и къалэн нэхъыщхьэу къонэж, апхуэдэуи адыгэм и шыфэлIыфэр, и дуней тетыкIэр я къафэхэмрэ фащэхэмкIэ нэгъуэщI лъэпкъхэм кърагъэцIыху.

Студент ансамблыр гъукIэ гъэсэну жыпIэ хъунущ. Университетым щIэсхэм ящыщу  зи гъащIэр къафэм езыпхыну хуейхэмкIэ «еджапIэ псо» ирокъу жыпIэми пцIы хъунукъым. Сыт щхьэкIэ жыпIэмэ, абы хагъэхьэхэр жыпхъэ ткIийм тету къыхах, къэфэным и хабзэ псори ирагъащIэ, къэфэкIэ зэмылIэужьыгъуэхэм хуагъасэ, апхуэдэуи утыкушхуэхэм ихьэ зэпытщи, студентхэм еджапIэр къэфакIуэ нэс хъуауэ къаух. Абы хэтахэр иджыпсту къыщофэ республикэм и къэфакIуэ ансамбль нэхъ пашэхэм.

«Нартым» егъэзащIэ «ЗэхуэкIуэ», «Удж», «Зэгъэлъэт», «Илъэмей», «Лъапэрисэ», «Хы ФIыцIэ Iуфэм Iус адыгэхэм-убыххэм я къафэ», нэгъуэщIхэри. ЩIэх-щIэхыурэ репертуарым хагъэхьэ куэдым ящыгъупщэжа адыгэ къафэжьхэри. «Ахэр ди щIалэгъуалэм ящIэн хуейщ, ахэращ зыщIэпIыкIыпхъэр, - жеIэ Казбек. – КъафэмкIэ щIалэгъуалэм лъэпкъ хабзэ, хъугъуэфIыгъуэ куэд япхубгъэдэлъхьэнущ, апхуэдэуи Кавказым зэдис лъэпкъхэм я зэныбжьэгъугъэм гу лъебгъатэу, абы хуэбгъэIущыфынущ. Ди репертуарым хыдогъэхьэ нэгъуэщI лъэпкъ къафэхэри».

Кавказ къафэхэмрэ адыгэ къафэхэмрэ я дахагъымрэ куууагъымрэ хъумэнырщ «Нарт» ансамблым къалэн нэхъыщхьэу зыхуигъэувыжыр. IуэрыIуатэр зи лъабжьэ къафэжьыр зэрыщыт дыдэм хуэдэу утыку къипхьэмэ, иджырей цIыхухэр димыхьэхынкIэ хъунщ. Абы къыхэкIыу, къафэжьхэм иджырей теплъэ щрат щыIэщ. Ауэ, дауэ  мыхъуми, купщIэр купщIэу къонэж, лъэпкъ къафэм ихъумапхъэ псори щIэблэм ирагъащIэ.

Апхуэдэ дыдэуи, ди лъэпкъ хабзэр нэгъуэщIхэм къегъэцIыхуныр, абы и пщIэр нэхъри къэIэтыныр я мураду «Нартыр» куэдрэ хэтщ дунейпсо фестивалхэм. Псалъэм къыдэкIуэу жыпIэмэ, 2006 гъэм Тыркум, Самсун къалэм, щекIуэкIа дунейпсо фестивалым етIуанэ увыпIэр къыщихьауэ щытащ. Абы я зэфIэкI щагъэлъэгъуат Европэм, Азием, Америкэ Ипщэм, Африкэм щыщ къэралхэм къикIа къэфакIуэ гупхэм.

2008-2009 гъэхэм ди къэралым и лIыкIуэ гупым хэту адыгэ ансамблыр урысей-китай дунейпсо фестивалым щыIащ. Абы иужькIэ, илъэситкIэ зэкIэлъхьэужьу Анталье и Амфитеатрым зыкъыщигъэлъэгъуащ. 2011 гъэм къэфакIуэ гупыр Инегель къалэм щекIуэкIа зэпеуэм лауреат щыхъуауэ щытащ. 2012, 2013 гъэхэм  «Нартыр» щытекIуащ Агридженто итальян къалэм. Абы Урысейм и цIэкIэ хэтар «Нарт» ансамблым и закъуэт. Нэгъабэ ахэр щытекIуащ къэралым и еджапIэ нэхъыщхьэхэм я ансамблхэм я зэпеуэм.

Адыгей Республикэр илъэси 100 щрикъум ирихьэлIэу «Нартым» гранту кърата сом мин 500-мкIэ я фащэхэр къагъэщIэрэщIащ, къафэщIэхэр ягъэуващ, я тхыдэр зэрыт тхылъ цIыкIухэр къыдагъэкIащ.

Ахэр хэтащ Налшык, Армавир щекIуэкIа щIалэгъуалэ зэхыхьэхэм. ДяпэкIи я мурадщ я зэфIэкI утыкушхуэхэм щагъэлъагъуэу, лъэпкъ хъугъуэфIыгъуэр яIэту, адыгэр хамэхэм кърагъэцIыхуу утыку итыну.

НэщIэпыджэ Замирэ.