Озгъан байрым кюнде Нальчикни 7-чи номерли школунда «Юйюр – ана тилни эм халкъны адет-тёрелерин сакълаучу» деген Ана тилни халкъла аралы кюнюне аталгъан республикалы конкурсну муниципал урумуну ачылыуу баргъанды.

Бу проектни Нальчикни жер-жерли администрациясыны Билим бериу департаменти бла КъМР-ни Жарыкъландырыу эм илму министерствосуну устазланы билимлерин ёсдюрюу арасы къурагъанды. Аны ишине багъа бичерге буюрулгъанланы санында сагъынылгъан департаменти таматасыны орунбасары Сабанчыланы Валентина, Нальчикни администрациясыны билим бериу департаментини ишчилери Афашокъаланы Мариям бла  Людмила Тлиашинова, Отарланы Керим атлы культура араны къуллукъчусу Тюбейланы Светлана, Искусстволаны Шимал-Кавказ къырал институтуну режиссура кафедрасыны доценти Ботталаны Мурат, назмучу Мусукаланы Сакинат, «Жашлыкъ» халкъ ансамбльни таматасы Газаланы Руслан, Нальчикде миллет тилден бла адабиятдан устазланы шахар методика советлерини келечилери Светлана Шокуева бла Лариса Татарова, 71-чи номерли сабий садны таматасы Мадина  Кажокова болгъандыла.

Эришиуню ишин 7-чи номерли школну малкъар тилден бла адабиятдан устазы Атабийланы Танзиля бла 9-чу номерли шахар школда музыка жаны бла ишлеген жырчы, музыкант Руслан Емзагов бардыргъандыла. Аллында къонакъла Руслан Емзаговну айтыуунда «Мени Къабарты-Малкъарым» деген жыргъа тынгылагъандыла.

 Ызы бла къонакъбайла – 7-чи номерли шахар школну окъуучулары къысха концерт программа кёргюзтгендиле. Чеченланы Айза Мокъаланы Магометни «Ана тилим – татлы тилим» деген назмусун айтханды. Мечиланы Кязимни сёзлерине этилген «Иги сёз» деген жырны уа Гамаланы Элдар жырлагъанды. Къабарты тилде назму Аделина Пилова айтханды, Руслан Емзагов а «Къофа» деген жыр бла къууандыргъанды.

Муниципал эришиуню ачханда, бек башында биринчи сёз Сабанчыланы Валентинагъа берилгенди. Ол, Къабарты-Малкъарда кёп миллетле жашагъанларын эсгертип, аланы хар бирини сейирлик ариу культуралары болгъанын белгилегенди. Бизни уа, республиканы мурдорлу халкъларыны, дуния сукъланнган маданиятыбыз, ариу адамларыбыз аслам болгъанын айтханды. Ызы бла администрацияны билим бериу департаментини эм кесини атындан ары келгенлени алгъышлагъанды, алагъа жетишимле, эришиуню къурагъанлагъа да саулукъ, узакъ ёмюр тежегенди.

Бу эришиуге юч къабартылы, юч да таулу юйюр хазырланнгандыла. Эришиуню излемине кёре, ала толу болургъа керек эдиле – юч тёлюден къуралып: сабий, ата-ана, аппа-ынна. Тюз алай болурча амал чыкъмагъанды, жарсыугъа.

18-чи номерли школдан ары Гюзюланы Рамазанны юйюрю келгенди: Рамазан кеси, атасы Тахир, экиге айланнган къарындашы Илияс, юй бийчеси Мариям бла эки жашы: Мухаммат бла Ахмат. Аланы башында айтылгъан школну ана тилден бла адабиятдан устазлары Османланы Фатима бла Хазналаны Марина хазырлагъандыла. Окъуучуларын таукел этерге ары школну директору Лариса Гулуева да келген эди. Аны къайгъырыуун кёрген юйюр, айхайда, не номинацияда да хорлап, алчы боллугъу алдан окъуна белгили эди. Юйюрню эр кишилери сахнагъа миллет кийимле бла чыкъгъандыла.

Экинчи, ючюнчю юйюрлени сабийлери 23-чю номерли школдан эдиле да, аланы анда ана тилден бла адабиятдан устазла Жылкъыбайланы Асият бла Балаланы Эльмира  хазырлагъандыла. Бир юйюр Болатланы Муратныкъы эди: аналары Марзият, къызчыкълары Камила, Альфия бла Айза, сора жашы Абдурахман чыкъгъандыла сахнагъа.

Ючюнчю юйюрню сабийлери да, айтханыбызча, ол мектепден эдиле. Жангоразланы Мухамматны юйюрюнден эришиуге аналары Зульфия, къызчыкълары Самира, Амина бла Алина, жашлары Амир къатышхандыла.

Хар юйюр кесини тамгъасы бла чыкъгъанды сахнагъа. «Къонакъ карточка» деген номинацияда тукъум хапарларын айтхандыла. Гюзюланы Мухаммат, 18-чи номерли школну окъуучусу, алты атагъа дери санагъанды. Таматала республикагъа ол тукъумну адамлары не ишде къошумчулукъ этгенлерин айтхандыла. Башхала да санагъандыла тукъумларыны эсли адамларын. Жангоразлары уа плакат да хазырлагъандыла, тамгъалары, суратлары бла. Аланы юйюрде ананы, къызчыкъланы барыны да башларында миллет жаулукъла болгъанларын да белгилерге керекди.

«Бизни юйюрюбюз» деген бёлюмде эришгенле видеороликле кёргюзтюп, юйюрлеринден хапар айтып, эски, жангы суратла да кёргюзтгендиле. «Бизге илхам келгенди!» дегенде уа юйюрле жыр айтхандыла, назму окъугъандыла. «Ыннаны кюбюрчеги» деген бёлюмде таурух, жомакъ айтхандыла, адетлени-тёрелени, ырысланы, ийнаныуланы да эсгергендиле.

Эришгенле викторинада фольклор жанрлада билимлерин кёргюзтгендиле: алагъа тюшген къагъытлада жазылгъан соруулагъа, элберлеге жууапла бергендиле, нарт сёзле санагъандыла, чырмашхан нарт айтыуланы тюзетгендиле.

Адет-тёрени юсюнден да айтылгъанды ол кюн сахнада. Гюзюлары, юлгюле келтирип, аны магъанасын да ангылатып, жолда бир ненча адам болсала, къалай барыргъа керек болгъанын кёргюзтгендиле. Болатлары сахнада хычин этип, алагъа кирген къоншу амманы сыйлагъандыла. Сабийле ыннаны сыйын-намысын кёргенлери да аланы ата-аналары къалай юйретгенлерин белгилейди.

Бизни республикада бу иш жалчытылынып башлагъанды – быллай эришиуле баргъанлы юч жыл болады. Бу ишни магъанасы уллуду, ол жаланда бюгюннге угъай, келлик кюннге да жумуш этеди. Бир жаны бла, ол ёсе келген тёлюге малкъар халкъны эрттегили юйретиу институту болгъанын, ол ёмюрледе тас болмай келгенин ачыкълайды эмда аланы ата-бабаланы адет-тёресинде юйретеди, юйюрню бирлешдиреди. Аны бла бирге хар энчи тукъумну, саулай миллетни жырда, таурухда сакъланнган махтаулу тарыхын эсге салып, анча тасха сакълагъан ана тилибизге сейирлерин кётюреди. Алай бла миллетни, аны тилин, тарыхын да сюйдюреди жаш адамлагъа.

Кертиланы Сакинат.