Мывэ скъар абрагъуэу ЩIым къыхуэблагъэм, къызыхэкIар къахуэмыщIэу, лъэныкъуэкIэ зигъэзащ.
«2022 AEI» нагъыщэр зрата астероидым япэу гу щылъатар гъэм и пэщIэдзэ щIышылэм и 6-рщ. Хьэршым мывэ скъар абрагъуэхэм я зекIуэкIэр (орбитэр) къыIэрыхьа хъыбархэмкIэ езыр-езыру (IэщIагъэлIыншэу) зэхэзыгъэкIыф AstOD (Asteroid Orbit Determination) Iэмалыр «щыхьэт техъуащ» зи гугъу тщIы уафэщIыр дыщыпсэу планетэм дежкIэ шынагъуэ ин дыдэ къэзышэу зэрыщытым.
КIэлъыплъахэм зэрыжаIэмкIэ, зи зэпрыупIэр метри 100-м нэблагъэ астероидыр апхуэдизу псынщIэрызекIуэти, зытета лъагъуэм триIуэнтIыкIыну къаруи зэмани иIэххакъым. Европей хьэрш IуэхущIапIэм щылажьэхэм (ESA) щIытрагъэчыныхьари арагъэнут а уафэщIыр ЩIы Хъурейм къыжьэхэуэнкIэ зэрыхъунум. Гузэвэгъуэшхуэм ахэр щIызэщIищтари гурыIуэгъуэт: 1908 гъэм Сыбырым и мэзылъэ щIыпIэхэм ящыщ зыр пхызылыгъукIа Тунгусс метеоритым нэхърэ зи гугъу ящI къыр дзакIэ абрагъуэр зыкIи зэрымынэхъ цIыкIурт.
ЩIышылэм и пэщIэдзэм махуэ зыбжанэкIэ, щтэIэщтаблэрэ теумэзэхыхьауэ, зыкIэлъыплъа астероидыр, къэувыIи къэгъази имыIэу гъунэгъу къызэрытхуэхъум къыхэкIыу, астрономхэм къабжат абы и «лъэр» ЩIы Хъурейм 2023 гъэм бадзэуэгъуэм и 4-м къызэрихьэсыфынур.
АрщхьэкIэ, телъыджащэу Iуэхум зыкъызэридзэкIыжащ. Зэрыхъуар аращи, махуиблым къриубыдэу зыкIэлъыплъа астероидыр ди зэхуаку къыдэхута Мазэм игъэпщкIуащ, къызэрыкъуэщыжуи зыпэмыплъа щIыкIэу зыкъигъэлъэгъуащ: ди планетэм и гъуэгуэгъу Мазэр зэрытекIуэтыкIыу, абыкIэ зэпымыууэ плъа телескопым «гу лъитащ» 2022 AEI уафэщI «зеджадэм», зэран къытхуэмыхъужыфын хуэдизу, лъэныкъуэкIэ зэрызигъэзам.
Апхуэдэу щыхъуакIэ, астрономхэм зэрыжаIауэ, зи гугъу тщIы уафэщIыр ди планетэм блэлъэтыкIынущ километр мелуани I0-м нэблагъэкIэ тпэIэщIэу. Ар хуэдэ 20-кIэ нэхъыбэщ Мазэр зэрытпэжыжьэм нэхърэ.
АрщхьэкIэ, иджыри зэ къытыдогъэзэжри, зэрымыгурыIуэгъуэу къонэ ирахужьа фIэкIа умыщIэну къытхуэкIуэ мывэ скъар абрагъуэр лъагъуэ шынагъуэм тезышыфа къарур къыздикIагъэнкIэ хъунур. Сыту жыпIэмэ, ди планетэр зэрыщыту къэтщтэнщи, абы и зы хэгъэгуи нобэр къыздэсым къыщагупсысакъым апхуэдиз зи хуабжьагъ къыр дзакIэ «щхьэхьыр» уахэм щезыIуэнтIэкIыфын Iэмал гуэри.
КЪУМАХУЭ Аслъэн.
