Гриппни вирусу эрттегилиди эмда бек хаталыды. Ол хар жылдан тюрленнгенлей турады. Аны себепли андан къорууланыргъа къыйын бола барады. Быйыл а аны къаллайы жайыллыкъды, анга къалай тюберге керекди? Ол эмда башха соруулагъа терапевт врач Людмила Цыбалова жууапла береди.

-Биз гриппни жайылыуун къышны ортасында, Жангы жылны байрамларындан сора сакълайбыз,-дейди ол.- Быйыл тонгуз грипп терк жайыла барады. Аны  бу жол ачыкъланнган A(H1N1) тюрлюсю алгъыннгыкъыладан къоркъуулуду. Андан сакъланыр ючюн дарман салдырыргъа керекди.

-Ол а адамны толусунлай къоруулаяллыкъмыды?

 -Халкъны 70 процентине окъуна дарман салынса, аны жайылыуу азаяды. Аслам халда  дарман салыу жангы амал тюйюлдю. Совет Союзну заманында предприятиягъа кирген жерде аны ишчилерине вакцинация этип къойгъандыла. Унамагъанланы уа ишге къоймагъандыла. Вакцинация жараймыды, жарамаймыды – аны кишиге сормагъандыла.

-Дарманны жыл сайынмы салдырыргъа керекди?

-Сёз ючюн, гриппни былтыр жайылгъан тюрлюсю быйылныкъыча эсе, прививка этдирмей къояргъа да боллукъду. Дарман салдырыу – ол хар адамны да сайлаууду. Сууукъ тийип, терк-терк ауруучу неда ишлеген жеринде ауруу жугъаргъа къоркъуу болгъан адам вакцинация этдирсе игиди.

Алай прививканы борчлу халда этдирирча адамла да бардыла. Ала эрттеден келген ауруулары болгъанладыла, ёпкелери, жюрек эмда къан тамырлары ауруп къыйналгъанладыла. Алагъа гриппден аурургъа чыртда жарамайды – жанларына къоркъуу чыгъарыкъды.

Аллай къоркъуу саусузланы быллай къауумуна бютюн уллуду: сабийден ауурлукълары болгъан тиширыулагъа , 2 жыллары толмагъан сабийлеге, ёпкелери ауругъанлагъа эмда астмадан къыйналгъанлагъа.

-Гриппни  А(H1N1) тюрлюсю болгъанын къалай билирге боллукъду?

-Асламысында аны белгилери  сезон гриппникичадыла: адам къызады, жётел этеди, тамагъы ачытады, бурун сууу келеди, башы, шаугютлери ауруйдула, жюреги терк-терк урады, къалтырауукъ тиеди, къарыусузлукъ бийлейди. Бир-бирлени уа ичлери ётеди, къусарыкълары келеди.

-Гриппден сакъланыр ючюн соханны, сарымсахны, лимонну эмда вирусха къажау дарманланы хайырланыргъа буюрадыла…

-С витаминни хайыры барды, алай ол гриппден хазна къорууламайды. Андан сакъланыр ючюн деп вирусха къажау дарманланы да ичерге жарамайды. Алагъа, антибиотиклегеча, юйренип къалыргъа боллукъду. Аллай дарманланы жаланда керти да къоркъуу чыкъгъандан сора, сёз ючюн, юйюрню адамларындан бири ауруп къалса эм аны энчи отоуда тутаргъа онг болса, ичерге керекди.

Кесигизни сакълагъыз – профилактиканы бек иги амалы олду. Ауруу кючлене башлагъан кезиуде жараулу ашны ашагъыз, жукъудан тояргъа, кесигизни бек арытмазгъа кюрешигиз. Чыныкъдырыуну  хайыры да уллуду – грипп асламысында адамны чархына сууукъ ётгенини хатасындан къозгъалады.

-Гриппни кёпле артыкъ къыйын ауруугъа санамайдыла, аны аягъы юсюнде ётдюрюрге кюрешедиле…

-Угъай, грипп къыйын аурууду, аны ахыры къоркъуулуду. Ол себепден андан бек тынгылы багъылыргъа керекди. Биринчи 2-3 кюнде вирусха къажау дарманланы – парацетамол, супрастин, аскорбиновая кислота, аскорутин дегенчаларын ичерге керекди.

Сабийлеге  ацетилсалициловая кислота дарманны берирге жарамайды, ол Рея синдромну къозгъаргъа боллукъду. Андан эсе, парацетамоллары болгъан дарманланы бла ибупрофенни берген хайырлыды.

Бу затны эсигизде тутугъуз: вирус адамны чархында 7-10 кюнню сакъланады. Ол заманны ичинде тёшекден турмазгъа, юйден чыкъмазгъа тийишлиди. Аурудугъуз эсе, амбулатория амал бла бакъдырыгъыз кесигизге, иги болгъандан сора да бек сакъ болугъуз: гриппден сора къарыусузлукъ бир ай бла жарымны ичинде сакъланады.

Юсюпланы Галина.