Бюгюнлюкде - технологияла айныгъан кезиуде – жангы усталыкъгъа юйреннген женгил болгъанды. Хар инсанны да жюреги сюйген, аны бла бирге уа  хакъы уллу болгъан усталыкъны алыргъа онгу барды. Бу къысха статьяда уа айлыгъы уллу болгъан ишлени юслеринден айтыргъа сюеме.

Информация технологияла бла байламлы усталыкъла шёндю артыкъда изленедиле. Сёзге, бу статьяны хазырлагъан кезиуде иш табаргъа болушлукъ этген жаланда бир сайтда бу жаны бла 10 мингден аслам вакансия болгъанын ачыкълагъанма. Хакъ 70 мингден башланып, 250-300 мингнге дери жетеди. Алай бу ахчаны сынаулары, билимлери болгъан программистлеге тёлейдиле. Алагъа энчи программала жазаргъа, тюрлю-тюрлю информацияны жыйышдырыргъа, неда бу иш бла кюрешген къауумгъа башчылыкъ этерге керекди.

Программистге юйренирге онг барды, ол жаны бла онлайн-курсла кёпдюле. Алай сынауну къуруда ёсдюрюп турургъа керекди – технологияла терк эм тохтаусуз айныгъанлары ючюн. Аны бла бирге математикадан билим да керекди.

Болушлукъчу

Бу усталыкъ сатыу-алыу бла байламлыды. Мында да хакъ 150-180 мингнге дери жетерге боллукъду – ол компанияны финанс болумуна, белгилилигине кёреди. Алай продукцияны сатыу бла бирге халкъны жанындан анга сурамны тинтирге, конкурентлени билирге,   рынокну кенгертиуню амалларын излерге да тюшерикди. Бир жанындан тынч усталыкъгъа ушай да болур, алай аны битеу жорукъларына къысха курсланы кезиуюнде  юйреннген къыйынды. Билимни къуруда айнытып, ёсдюрюп турургъа керекди.

Техниканы айнытыу

Инженерлеге урунуу рынокда сурам хар заманда да уллу болгъанды. Бюгюнлюкде уа телекоммуникациялада, къурулушда, робототехникада, ракеталаны ишлетиуде, радиотехникада, энергетикада инженерле керекдиле асламында. Иш излерге болушхан сайтда «инженер» деген усталыкъда Россейде 14,9 минг вакансия кёргюзтюлгенди. Ол санда Нальчикде 11 ишчи жер барды. Къар юзюлюуге къажау компания уа, сёзге, инженерге 204 минг сом тёлерге окъуна хазырды.

Къысха курслада бу усталыкъгъа юйренирге жарайды дерча тюйюлдю. Техника жаны  бла тийишли билимни  жаланда орта эм бийик профессионал билим берген учреждениялада алыргъа боллукъду. Алай эсе уа, техникагъа, математикагъа, физикагъа, башха быллай илмулагъа фахмусу, хунери, тартылыуу болгъан жашла бла къызла усталыкъны сайлагъан кезиуде инженер билимге эс бурургъа боллукъдула.

 Медицина

Сёзсюз, медицинагъа сейир  не заманда да уллуду, ол жаны бла вузлада конкурс жылдан-жылгъа ёсгенлей турады.  Ол а усталыкъны даражасы бла байламлыды. Алай медицинаны бир-бир бёлюмлеринде, сёзге, стоматологияда, файда алыргъа да боллукъду. Россейде бюгюнлюкде 32,3 вакансия барды бу жаны бла. Хакъ 120 мингден башланып, 250 мингнге дери жетеди.   Нальчикде, мен статьяны хазырлагъан кезиуде, бу жаны бла бир вакансия да жокъ эди. 

Болсада адамны саулугъуна багъыу не заманда да  сыйлы иш болгъанды. 

Сатыучу

Шёндю адамла иш излеп неда башха жумушла бла жеринден жерине кёчерге ёчдюле. Неда башха шахаргъа къонакъгъа барып, анда къысха заманнга юй излейдиле.  Фатарны сатыу-алыу бла алгъын адамла кеслери кюрешгендиле. Алай энди уа бу жумушну риелторлагъа ышанадыла. Битеу къыралда да бу жаны бла 2 минг вакансия барды, ол санда Нальчикде да изленедиле юйлени сатыу-алыу бла кюреширге сюйгенлени.

 Риелторну файдасы орта эсеп бла 70-200 мингнге жетеди. Бютюнда уллу хакъ багъалы юйлени сатханла тюшюредиле. Сёзге,   Нальчикде багъасы 20 миллиондан озгъан 169 журт сатылады. Ол угъай, 110 миллион сом тургъан юй да барды. Аны саталгъан риелтор уллу хакъ тюшюрлюгю баямды. 

 Бу усталыкъ бла юридический билимлери  болгъанла кюрешаллыкъдыла, алай анга юйренирге онг да барды. Жаланда адамла бла сёлеше билирге, сатыу-алыуну эмда законланы юслеринден ангылау  болургъа керекди.

Экспертле дагъыда урунуу рынокда артыкъда суралгъан башха усталыкъланы юслеринден айтадыла, ол санда  экономикада болумну эсге алсакъ, кредит бериу бла байламлы ишге сейир ёседи. Андан сора да, дизайнерге да женгил боллукъду иш тапхан. Юйлерин, арбазларын ариу жасаргъа сюйгенле кёпден-кёп болуп баргъанлары ючюн.

Онлайн курслагъа сурам уллу болгъаны бла байламлы  бу жаны бла усталыкълагъа да эс бурургъа керекди – методистле, экспертле, устазла, продюсерле.

Битеу бу затланы айтханыбыз, иш жокъду деп, жукъ да этмей тургъан терсди. Интернет шёндюгю заманны излемлерин ангылагъан, терк тюрленирге хазыр болгъан адамлагъа кенг онгла береди, жангы усталыкълагъа жолла ачады.

Тикаланы Фатима хазырлагъанды.