Налшык къалэмрэ абы къедза жылагъуэхэмрэ я тхьэпщ пашэ Бобылев Валентин Мэзкуу дэт адыгэ кхъэлэгъунэхэм иджыблагъэ щыIащ, дунейм ехыжахэм яхуэфащэ пщIэри яхуищIащ.

Дызэрыщыгъуазэщи, Мэзкуу къалэ дэт КъегъэлакIуэм и къулышырыфыр (Новоспасский монастырь) адыгэпщ куэдым я иужьрей увыIэпIэ хъуащ. Къулшырыф пщIантIэм дэт Тхьэнанэ ЛъапIэм и члисэм адыгэпщ Идархэ, Щэнджэлейхэ, Жылэгъуэтхэ, Бэчмырзэхэ къахэкIа дзэзешэхэм, дзэпщхэм, къэрал лэжьакIуэхэм я къэлъэгъунэр хэтщ. Абыхэм я нэхъыбэр Идар Темрыкъуэ ипхъу Гуащэней урысыпщ Иуан ЕплIанэм щратым, нысашэдэкIуэу кIуа пщыхэм я щIэблэщ.

Къэбэрдейр Урысейм зэрыгуэувэрэ илъэси 460 щрикъум ирихьэлIэу адыгэпщхэр зыщIэлъ кхъэлэгъунэм фэеплъ пхъэбгъу кIэраIулIауэ щытащ, Идархэрэ (Черкасскэхэр) Бэчмырзэхэрэ (Бекович-Черкасскэхэр) Урысей къэралыгъуэм и зыужьыныгъэм хуащIа хэлъхьэныгъэр иту.

Фигу къэдгъэкIыжынщи, Къэбэрдей-Балъкъэрым и махуэхэр Мэзкуу щекIуэкIащ. Iуэхугъуэм ипкъ иткIэ щыхьэрым дэт Иджырей тхыдэм и Музей Нэхъыщхьэм гъэлъэгъуэныгъэ хьэлэмэт къыщызэIуахащ. «Къэбэрдей-Балъкъэр. ЛIэщIыгъуэхэм къапхыкI гъуэгу» зыфIаща музей пэхуэщIэм (проектым) утыкум кърихьащ ди щIыналъэм къикIуа тхыдэ гъуэгуанэр къызытещыж хьэпшыпхэр, Iэмэпсымэхэр, сурэтхэр, тхылъымпIэхэр.

Гъэлъэгъуэныгъэм щызэхуэхьэсащ Къэбэрдей-Балъкъэрым и Лъэпкъ музейм, Ткаченко Андрей и цIэр зрихьэу ГъуазджэмкIэ музейм, щIыналъэхэм щыIэ лъахэхутэ музейхэм, уней гъэтIылъыгъэхэм хэлъ хъугъуэфIыгъуэхэр, щахъумэ хьэпшыпыжьхэр, адыгэхэмрэ балъкъэрхэмрэ я тхыдэр, щэнхабзэр, псэукIэ-зэхэтыкIэр къызытещ Iэмэпсымэхэр.

ГуфIэгъуэ дауэдапщэхэм Бобылев Валентин хэтащ, адыгэхэпщхэм я кхъэлэгъунэм деж щекIуэкIа щыгъуэ пэкIум хэтащ, удз гъэгъахэр трилъхьащ,

Иджырей тхыдэм и Музей Нэхъыщхьэм и унафэщI Великановэ Иринэ Къэбэрдей-Балъкъэрым и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбек, КъБР-м щэнхабзэмкIэ и министр Къумахуэ Мухьэдин, Лъэпкъ музейм и унафэщI Накуэ Феликс сымэ фIыщIэ яхуищIащ гъэлъэгъуэныгъэр къызэгъэпэщыным я гуащIэ зэрыхалъхьам, ар Музей Нэхъыщхьэм и утыкум щагъэлъэгъуэну Iэмал къызэрыратам щхьэкIэ.

Гъэлъэгъуэныгъэм ущрихьэлIэнущ адыгэхэмрэ балъкъэрхэмрэ я къэралыгъуэр зэрызэфIэувам и тхыдэм щыщ къэхъугъэ хьэлэмэтхэр къызытещыж сурэтыжьхэм, адыгэ дыщэидэм и щысэхэм, Iэщэ-фащэ зэмылIэужьыгъуэхэм, цIыхухъу икIи цIыхубз фащэхэм, шы Iэпслъэпсхэм, унэлъащIэхэм. Щхьэхуэу къыщыгъэлъэгъуащ Къэбэрдей-Балъкъэрым и щIыналъэм къыщыщIахыжа археологие Iэмэпсымэхэр – абыхэм яхэлъщ гъуаплъэм, гъущIым, мывэм къыхэщIыкIа хьэпшыпхэр, ди лъэпкъхэм я тхыдэр зыгъэкуу IэщIагъэхэр.

Гъэлъэгъуэныгъэм и зы плIанэпэм щызэхуэхьэсащ Къэбэрдей-Балъкъэрым и къэрал махуэшхуэхэм ирихьэлIэу гъунэгъу щIыналъэхэм къабгъэдэкIа тыгъэхэр. Апхуэдэу мыбдеж щыплъагъунущ Шэшэным, Ингушым, Осетие Ищхъэрэ – Аланием, Дагъыстаным, Къэрэшей-Шэрджэсым, Адыгэ Хэкум, Ставрополь щIыналъэм, Къалмыкъым я лIыщхьэхэм, къэрал къулыкъущIапIэхэм къагъэхьа фарфор хьэкъущыкъухэр, къупщхьэм, абджым, фэм къыхэщIыкIа хьэпшыпхэр, нэгъуэщIхэри. Дэтхэнэ зы теплъэгъуэ цIыкIуми лъэхъэнэм и лъэужьыр ехъумэ, тхыдэм и нэпкъыжьэ ятелъщ.

КъБР-м и министр Къумахуэ Мухьэдин зэрыжиIамкIэ, КъБР-м и Лъэпкъ музеймрэ Мэзкуу дэт Иджырей тхыдэм и Музей Нэхъыщхьэмрэ зэдэлэжьэну, Iуэхугъуэ зэмылIэужьыгъуэхэр зэдащIэну зэгурыIуэныгъэ зэращIылIащ.

ШУРДЫМ Динэ.