КъМР-ни Парламентини Председатели Татьяна Егорова законла чыгъарыучу органны президиумуну кезиулю жыйылыуун бардыргъанды. Анда «правительстволу сагъатны» чеклеринде республикада туберкулёздан ауругъанлагъа медицина болушлукъну къурауну сорууларына къаралгъанды. 
Саулукъ сакълау министрни орунбасары Заурбек Батыров  туберкулёзгъа къажау ишни, аурууну профилактикасыны эмда болгъан кемчиликлени юслеринден тынгылы доклад этгенди. Ол билдиргенича, фтизиатрия службагъа Туберкулёзгъа къажау диспансер, «Звёздочка» сабий санаторий киредиле. Дагъыда Психоневрология диспансерде энчи бёлюм барды, районлада да фтизиатрия кабинетле къуралгъандыла. 
Туберкулёзгъа къажау диспансерни юсюнден айтханда, анда аурууну профилактикасы,   жайылыууна къажау мадарла толтуруладыла. Организацияны поликлиника бёлюмю, стационары (364 жер) да бардыла. Ол санда ёпкелени багъыу, туберкулёз бла бирге ВИЧ-инфекциялары болгъанлагъа, сабийлеге да энчи бёлюмле бардыла. 
Заурбек Батыровну айтханына кёре, республикада бу ауруудан къыйналгъанланы саны азайгъанды. 2020 жылда хар 100 минг адамгъа тергегенде, андан 24,8 инсан къыйналгъанды, 2021 жылда – 25,3, быйылны сегиз айында уа – 15,4 саусуз.
Бюгюнлюкде диспансер эсепде 944 саусуз турадыла, аладан 264-сю химиотерапиядан ётгендиле. Коронавирус жайылгъан кезиуде туберкулёз биринчи кере ачыкъланнганланы клиникалы халлары тюрленнгенди, лучевой диагностикадан ётгенлени саны да ёсгенди. 
Ахыр юч жылда  14 жылгъа дери сабийлени арасында бу ауруудан къыйналгъанланы саны азайгъанды  – 2019 жылда 9,7-ден, 2021 жылда 5,3-ге дери. Быйылны сегиз айында уа жаланда 9 акъылбалыкъ болмагъан ауругъанды.  Саусузланы дарманла бла жалчытыу 95-100 процентге жетеди. 

 Жылны аллындан бери 22 мингден аслам сабий (7-жыллыкъла)  туберкулинодиагностикадан ётгендиле, 26,7 мингден аслам сабий  Диаскинтест амалны болушлугъу бла тинтилгендиле (8-14 -жыллыкъла). Хар 100 минг адамгъа тергегенде, 15-17-жыллыкъланы арасында туберкулёз 17,2 кезиуде тохташдырылгъанды (5 адам). Аурууну дарманла бла къыйын багъылгъан тюрлюсюню жайылыуун тохтатыр мурат бла андан къыйналгъанлагъа жабыкъ бёлюмюн ачарча мадарла этиледиле. 
Заурбек Батыров жетишмеген затланы юслеринден да айтханды.  Ол дарманла, дезинфекторла бла жалчытыуну, ауругъанла  бла ишлеген медиклени саулукъларын къоруулау жаны бла кемчиликлени белгилегенди.  Сёз стационарда тургъанланы татымлы, саулукъгъа жараулу аш-суу бла жалчытыуну юсюнден да баргъанды. Алай бюгюнлюкге бу жумушлагъа керекли ахчаны жаланда 31,5 проценти бёлюннгенди. Къытлыкъны эсге алып, бир саусузгъа кюннге аш-суугъа 217 сом къоратылгъанды. Алай жорукълагъа кёре уа 451,7 сом керекди. 
 Учрежденияны ырысхы-техника мурдорун кючлеуге  27,3 миллион сом бёлюннгенди. Алай битеу белгиленнген жумушланы тамамлаугъа 86,6 миллион сом керекди.
Кадрланы юслеринден да айтылгъанды. Докладчы фтизиатрла жетишмегенлерине эс бургъанды, бютюнда районлада. Служба кадрла бла 48 процентге жалчытылыныпдыла. Медиклени жартысы тенгли бири пенсиячыладыла неда пенсиягъа чыгъар жыл саннга жетгендиле. Ол а хакъны азлыгъы, медикле да жугъаргъа боллукъларына къоркъуу бла байламлыды.
- Туберкулёз  адамны къолайлыгъына, къуллугъуна да къарамай, жагъылыргъа  боллукъду, - дегенди, докладны сюзе, Татьяна Егорова. 
Бу тема Парламентде биринчи кере сюзюлмегенин да айтханды. Спикер туберкулёзну жайылыууну сылтауларыны,  коронавирусну кезиуюнде туберкулёзну ачыкълауну  амалларыны, бютюнда сабийлени арасында, эмда бир-бир дарманла хайырлылыкъларын тас этгенлерини юслеринден соргъанды. 
 Аурууну жайылыууну сылтауларындан бири ол жугъарыгъына къоркъуулу къауумла заманында медицина тинтиуледен, диспансеризациядан, лучевой диагностикадан  ётмегенлериндеди. Иммунодиагностика амалла бла тынгылы жалчытылыннганларыны хайырындан а аны сабийлени арасында заманында ачыкъларгъа битеу онгла бардыла.  
Коронавирус жайылгъанда уа тинтиулени саны 60 процентге кёбейгенди.  Алай компьютер диагностиканы кезиуюнде ёпкеде «матовое стекло»  ышаннга эс бурулгъанды, ёпкеледе онкологиягъа, туберкулёз болгъанына бла къалгъанына къаралмагъанды. Аны хатасындан а фтизиатрия хайырлы болмагъанды. 
Дарманла хайырлылыкъларын нек тас этедиле деген соруугъа жууаплай, Заурбек Батыров стационарда дарманла жетишмегенлерини хатасындан багъыуну тыяргъа тюшгени бла байламлы болгъанын айтханды. Андан сора да, адамла антибиотиклени кёп ичедиле. Аны ючюн а адамны санлары дарманнга «жууап» бермей къоядыла.
 Законодательство эм жер-жерли самоуправленияны соруулары жаны бла комитетни башчысы Борис Мальбахов фтизиатрия служба ахча бла кереклисича жалчытылынмагъанына эс буруп, жууаплы органланы келир жылны бюджетин къурагъанда бу сорууну тамамларгъа чакъыргъанды. 
   «СПРАВЕДЛИВАЯ РОССИЯ – ЗА ПРАВДУ» партияны фракциясыны таматасы Владимир Кебеков Туберкулёзгъа къажау диспансер керекле бла тийишлисича жалчытылынмагъанын чертип, депутатла бу сорууну контрольда тутханларын, аны жерине барып тинтгенлерин да эсгертгенди. 
 Докладны сюзе,  депутатла сабийлеге бу ауруу къалай жукъгъаныны, пневмококк жукъгъан ауруудан прививканы магъаналылыгъыны, кадрла бла жалчытыу амалларыны юслеринден айтхандыла. 
 Урунуу, социал политика  эм саулукъ сакълау комитетни башчысы Хусейн Кажаров диспансерни ырысхы-техника мурдорун кючлеу артыкъда магъаналы жумушладан бири болгъанын белгилегенди. Андан сора да, саусузланы саулукъгъа хайырлы аш-суу бла жалчытыуну, флюорографланы сатып алыуну юслеринден айтханды. 
Ахырында Татьяна Егорова республиканы халкъын бу къоркъуулу ауруудан сакълауну амалларын  битеу жууаплы органла бирге хазырларгъа кереклисине эс бургъанды. Спикер  жашауларына, саулукъларына къоркъуулу  болумлада ишлеген медиклеге кёллендириу тёлеуле этерге боллугъун да айтханды. 
Жыйылыугъа Туберкулёзгъа къажау диспансерни баш врачы Валерий Кибишев да къатышханды. Ол депутатланы сорууларына жууапла бергенди. 
Ахырында сейирлери болгъан органлагъа эсгертиуле къабыл кёрюлгендиле. 
  
 КъМР-ни Парламентитни пресс-службасы.