ЩIЭНЫГЪЭМРЭ ЩIЫУЭПС ХУЭIУХУЭЩIЭХЭМРЭ ЗЭIЭПЭГЪУУ

Бэрбэч ХьэтIутIэ и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым щэнгъасэмкIэ, психологиемрэ спорт щIэныгъэхэмкIэ и институтым и магистрант Мошурэ Анастасие иджыблагъэ Мэзкуу щекIуэкIа, «Вернандский» зи фIэщыгъэ Урысейпсо студент зэгухьэныгъэм и I Хэгъэгу еджэныгъэхэм етIуанэ увыпIэр къыщихьащ.

«Дыкъэзыухъуреихь дунейм щекIуэкI зэхъуэкIыныгъэхэмрэ къэралым и щIыуэпс шынагъуэншагъэмрэ» – аращ Урысейпсо студент зэгухьэныгъэм къызэригъэпэщ Iуэхугъуэ дахэр зытеухуар. Ар къызэзыгъэпэщри езыгъэкIуэкIри Ломоносов Михаил и цIэр зезыхьэ Мэзкуу къэрал университетырщ. Мыгъэрей еджэныгъэхэр щызэхэтащ Тамбов къалэм дэт къэрал техникэ университетым. УФ-м ЩIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ къулыкъущIапIэм щIэныгъэ щрагъэгъуэт IуэхущIапIэхэм щхьэкIэ къызэригъэпэща грант зэхьэзэхуэм къыхэкIа мылъкущ зэпеуэр зэрекIуэкIар, икIи, къыхэгъэщын хуейщ, абы щIэупщIэшхуэ зэриIар, ныбжьыщIэ куэди зэрыхэтар.

ЗэIущIэм и лэжьыгъэр иригъэжьэн ипэ щIалэгъуалэм фIэхъус гуапэ ирахыу къэпсэлъащ Урысейм и ректорхэм я зэгухьэныгъэм и унафэщI, Мэзкуу къэрал университетым и ректор, академик Садовничий Викторрэ Тамбов дэт къэрал техникэ университетым и ректор, профессор Краснянский Михаилрэ. Апхуэдэу еджэныгъэхэм хэтащ щIыуэпсымрэ дунейм и хъугъуэфIыгъуэхэр къэгъэсэбэпынымкIэ къэрал къулыкъущIэхэр, щIэныгъэлIхэр, къэпщытакIуэхэр, жылагъуэ лэжьакIуэхэр.

«Гуапэщ икIи гухэхъуэщ ди къэрал и щIыпIэ зэмылIэужьыгъуэхэм къикIыу зэхьэзэхуэм мыпхуэдиз щIалэгъуалэ къызэрекIуэлIам ухэплъэну. Ар ауэ сытми псалъэшхуэу къызыщывгъэхъуну сыхуейтэкъым, сыт щхьэкIэ жыпIэмэ фэри дэри фIы дыдэу къыдгуроIуэ дыщIызэхыхьа Iуэхугъуэм дуней псом мыхьэнэшхуэ щрату зэрыщытыр. Дыкъэзыухъуреихь дунейр хъумэныр, абы ехьэлIа политикэ зэпэшэча зэфIэгъэувэныр, щIыуэпс шынагъуэншагъэр къызэгъэпэща зэрыхъунум теухуа гупсысэхэр, Iуэху еплъыкIэхэр, пэхуэщIэхэр (проектхэр) утыку къилъхьэныр дыщыпсэу щIыналъэм зэфIигъэкIын хуейуэ къыпэщылъ Iуэхугъуэшхуэхэм ящыщщ. Дауи, пIалъэ кIэщIкIэ зэфIэкIыну лэжьыгъэкъым ар. Ауэ къытщIэхъуэ щIэблэм а къалэныр нэхъ зыхащIэу, и купщIэр къагурыIуэу щытыну фэ изоплъри, мы къэтIэта Iуэхум и гъэкIуэтэкIэ хъунум Iэмал хъарзынэхэр къызэрырахьэлIэнуми шэч къытесхьэркъым. Сыхуейт дэтхэнэми фи гуащIэрэ фи щIэныгъэрэ ефхьэлIэу псори дызыгъэпIейтей Iуэхум жэрдэмщIакIуэ фыхуэхъуну, абы и зэфIэхыкIэ хъунум и Iэмалхэр гупсысэ дахэхэмкIэ къэвгъэнэIуэну. Псоми си гуапэ дыдэу сынывохъуэхъу зэпеуэм фи кIэн къыщикIыну икIи фыщехъулIэну», – жиIащ Садовничий Виктор.

Зэхьэзэхуэм кърихьэлъащ Урысейм и щIыналъэ 16-м щылажьэ студент зэгухьэныгъэ 50-м щIигъум я лIыкIуэхэр. Ахэр псори «Вернандский» зи фIэщыгъэ Урысейпсо студент зэгухьэныгъэм и къудамэщ, зыбжанэ хъуауэ щIэныгъэ-егъэджэныгъэ хасэхэр зэхашэу, къэхутэныгъэхэр ирагъэкIуэкIыу, ахэр лэжьыгъэм хапщэу мэлажьэ. ЩIэныгъэлI цIэрыIуэм и цIэр зезыхьэ зэгухьэныгъэр щолажьэ Къэбэрдей-Балъкъэрым, Дагъыстэным, Шэшэным, Алтай, Волгоград, Калуга, Краснодар, Красноярск, Мэзкуу, Новгород Ищхъэрэ, Омск, Орёл, Псков, Тамбов, Ульяновск щIыналъэхэм. Утыкушхуэм къыщаIэта псалъэмакъхэр къызэщIэпкъуэжмэ, щIалэгъуалэр щIыуэпсыр хъумэным, щэнхабзэм, дунейпсо зэпыщIэныгъэхэм ехьэлIа Iуэхугъуэхэм ирипIейтейрт, студент зэгухьэныгъэхэмрэ щIэныгъэлIхэмрэ я зэдэлэжьэкIэ хъунум нэхъ игъэгумэщIырт. КупщIафIэу екIуэкIа псалъэмакъым пэIудзауэ къыхыхьащ Урысейм и щIыналъэ 20-м щIигъум щыщ студентхэр. ГурыIуэгъуэщ апхуэдиз гупсысэ зэблэкIым, Iуэху еплъыкIэ зэмылIэужьыгъуэхэм укъыхэжаныкIыныр зэрымытынш дыдэр. Ауэ Мошурэ Анастасиерэ абы зэригъэуIуа гупымрэ я жыджэрагъым, зыпэрыхьа Iуэхум гурэ псэкIэ етауэ илъэс зыбжанэ лъандэрэ зэрытелэжьыхьым и фIыгъэкIэ зэхьэзэхуэм къыщыхэщащ, етIуанэ увыпIэри къыщихьащ.

«Зэхьэзэхуэм къыщаIэта Iуэхугъуэхэм ущыхэплъэжкIэ, щIыуэпсыр хъумэным ехьэлIа Iуэхугъуэ куэд дыдэ зэрыщыIэм гу лъумытэнкIэ Iэмал имыIэу мэхъу. Абыхэм ящыщщ щIэныгъэр зи тегъэщIапIэ щIыуэпс-бжыгъэрылъанэ зэгухьэныгъэхэр къызэгъэпэщыным, щIыуэпс грантхэр нэхъыбэ щIыным, дыкъэзыухъуреихь дунейр хъумэнымкIэ къулыкъущIапIэхэмрэ IэщIагъэрылажьэхэмрэ я зэпыщIэныгъэр щIэгъэхуэбжьэным, щIыуэпс шынагъэншагъэм и Iэмалхэр къэгъэнэIуэным икIи нэгъуэщI кIуэдми епха къэхутэныгъэхэр, къэпсэлъэныгъэхэр, видеогъэлъэгъуэныгъэхэр. Дэтхэнэ зы къалэнри епхащ щIэныгъэ нэхъыщхьэ щрагъэгъуэт IуэхущIапIэхэм иужьрей илъэсхэм щыхапщэ дерс унэтIыныгъэщIэхэм, псалъэм папщIэ химие щхъуантIэм, нанотехнологием, робототехникэм, бжыгъэрылъанэ Iэмалхэм, Iэпкълъэпкъымрэ дунеймрэ я зыщIыкIэм зыпызыщIыж тренажерхэр щIыным. Дэ дыкIэлъагъэплъащ зи цIэ къисIуа унэтIыныгъэхэр дунейр зехьэным икIи абы и шынагъэншагъэр къызэгъэпэщынымкIэ пщIэи блэжьи хъуну Iуэхухэм я щапхъэхэм. Абы къыдэкIуэу, дызэплъар зэрызэхэтщIыкIар икIи ахэр ди къарум къызэрихьынур нахуэ ящIын щхьэкIэ кIуэрыкIуэм тету зэпеуэхэри къытхузэрагъэпэщащ. Лэжьыгъэм сыхьэтитI нэхърэ нэхъыбэ тедгъэкIуэдэну дыхуиттэкъым, ар икIи гупу дызэхэту зэфIэтхын хуейт. Ди гупым къылъыса къалэнымкIэ щIэныгъэ зэмылIэужьыгъуэхэм къыхэкI бгъэдыхьэкIэхэр щIыуэпсыр хъумэным ехьэлIа зы Iуэхугъуэм етшэлIэнырт, абы практикэ мыхьэнэ иIэу дгъэпсынырт. Ди кIэныр нэхъ къизыгъэкIар ар ди щIыпIэм едгъапщэу зэрытщIарщ, Iуэхугъуэ зэхэмыбз щыIэр япэщIыкIэ ди деж щыдгъэунэхуу, итIанэ утыкушхуэ ихьэн хуейуэ зэрыдгъэлъэгъуарщ. Апхуэдэххэурэ махуиплIри гъэнщIауэ щытащи, си фIэщ мэхъу ар дяпэкIэ къыхэтлъхьэну пэхуэщIэхэми зэрещхьэпэнур», – жиIащ Мошурэ.

ЩIэныгъэлI Вернандский Владимир къызэралъхурэ 2023 гъэм илъэси 160-рэ хъунущ. Зэпеуэм хэтахэм еджэныгъэхэр етIанэгъэ нэгъуэщI щIыпIэ щрагъэкIуэкIыну, ар къыщIыхахам и щхьэусыгъуэр къэзыIуатэ икIи абы ар щIыхуэфащэр къызыхэщ видеотеплъэгъуэ ягъэхьэзырыну къыхалъхьащ. «Сэ зэIущIэм хэтахэм еджэныгъэхэр Къэбэрдей-Балъкъэрым, КъБКъУ-м Iуащхьэмахуэ лъапэ щиIэ щIэныгъэ-егъэджэныгъэ комплексым деж щрагъэкIуэкIыну жэрдэм къыхэслъхьащ. Зым и дежкIи щэхукъым Iуащхьэмахуэр Кавказым и щIыпIэ нэхъ дахэ дыдэхэм зэращыщыр, зэ укъэкIуамэ, етIуанэу къытебгъэзэжыну ухуейуэ узэрищIыр. Абы къыхэкIыу, дытегушхуэри ди гупым Iуащхьэмахуэрэ абы и Iэгъуэблагъэмрэ ятеухуа видеогъэлъэгъуэныгъэ къызэгъэпэщакIуэхэм я пащхьэ къитлъхьащ. ЖыIэн хуейщ абыхэм ди гупсысэр ягу зэрырихьар. КъызэрымыкIуэу упщIэ куэд къыдатат, дэри зэрытхузэфIэкIкIэ дэтхэнэми жэуап еттыжыну дыхущIэкъуащ», – жиIащ Мошурэ.

Урысейпсо студент зэгухьэныгъэм и I Хэгъэгу еджэныгъэхэм къыхилъхьа жэрдэмхэм ящыщщ Вернандский Владимир и фэеплъу щIэныгъэ зэмылIэужьыгъуэхэм я щIэнIуатэ егъэкIуэкIыныр, хирургиемкIэ урысейпсо студент зэхьэзэхуэ зэхэшэныр, Мэзкуу къэрал университетыр, Тамбов дэт къэрал техникэ университетыр, КъБКъУ-р зэпызыщIэ щIалэгъуалэ щIэныгъэ-узэщIакIуэ VR-пэхуэщIэ къызэгъэпэщыныр.

ЩIэныгъэ гъуэгур къыхэзыха ныбжьыщIэхэм IэщIагъэм къыдэкIуэу, зытет дунейм и къабзагъри, ар хъума зэрыхъуну щIыкIэхэри, щIыуэпс шынагъэншагъэри къызэрыдалъытэм ущымыгуфIыкIынкIэ Iэмал иIэкъым. Ди гуапэщ ефIэкIуэну, я хъуэпсапIэхэр къадэхъуну.

 

ШУРДЫМ Динэ.

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

28.03.2024 - 09:03

АДЫГЭХЭМ Я КЪЕЖЬАПIЭР

   ЩIыгум и ныбжьым ебгъапщэмэ, псэ зыIут дунейм еплъытмэ, цIыхум къикIуа гъуэгуанэр кIэщI дыдэщ, тхыдэм и щапхъэхэмкIэ ар мащIэщ.

28.03.2024 - 09:03

КАСПИЙСК ЩЫЗОХЬЭЗОХУЭ

Кавказ Ищхъэрэм и щIыналъэхэм алыдж-урым бэнэкIэмкIэ я спортсмен нэхъ лъэщхэр, илъэс 24-рэ зи ныбжьхэр, иджыблагъэ щызэхуэсащ Дагъыстэным и Каспийск къалэм.

27.03.2024 - 13:58

БИЙМ ЗЫ ГУПУ ПЭЩIИГЪЭУВАТ

Тхыдэдж-щIэныгъэлI Сокъур Валерэ «Кърым зауэр къэзыхьа ХьэтIохъущокъуэ и къуэ Кургъуокъуэ - пщыхэм я Iумахуэт» зыфIища и тхыгъэм къызэрыхэщу, зи ныбжьыр илъэс 27-рэ фIэкIа мыхъуа Къаплъэн-Джэрий, I

27.03.2024 - 12:25

ДУНЕЙПСО ЗЭХЬЭЗЭХУЭР Я ПЛЪАПIЭУ

Мэзкуу областым и Рузэ къалэм иджыблагъэ щекIуэкIащ Олимп джэгухэм хыхьэ тхэквондо лIэужьыгъуэмкIэ (ВТФ) Урысейм пашэныгъэр къыщыхьыным хуэунэтIауэ ныбжьыщIэхэм, хъыджэбзхэмрэ щIалэхэмрэ я зэхьэзэх

27.03.2024 - 09:03

СИ ЖЭНЭТ

(ГъащIэ теплъэгъуэ)