Алтын бла кюмюш не заманда да багъалы затла болгъандыла. Къолда ахчаны учуз бола баргъандан сакъларгъа эмда кёбейтирге сюйгеннге, бюгюнлюкде аланы сатып алгъандан хайыры боллукъмуду?  

Ахчаны багъалы темирледе тутуу ышаннгылы амалды

Алай этиуню тюзге, терсге да санаргъа боллукъду. Хау, бир жаны бла быллай темирлени багъалары экономикада кризис болса да жюрюйдю. Алай аланы къысха заманнга (жылдан азгъа) сатып алгъандан а хазна хайыр боллукъ тюйюлдю, бирде уа къоранчха окъуна келтирликди. Нек дегенде, бара баргъан заманлада аланы багъалары неллай бир боллугъун билген къыйынды. Кёбюсюнде аланы сурамгъа кёре тергейдиле. Бирде уа ала кюн сайын тюрленедиле. Сёз ючюн, кюмюш 2012 жылдан башлап 2015 жылгъа дери эки кереге учуз болгъан эди. Артда уа жангыдан кётюрюлюп башлагъанды. Алай узакъ кезиулеге къарагъанда уа быллай темирлени багъалары аз-аздан кётюрюлюп барады.

Ала учуз болгъанлай битеу ахчагъа сатып алса иги болурму?

Специалистле анга угъай дейдиле. Биринчиден, багъалы темирлени   инвестициялагъа бёлген сомларыгъызны ондан бирине сатып алсагъыз да жетерикди. Битеу ырысхыны бир затха бёлюрге жарамайды. Ол алтын, кюмюш да болсун. Экинчиден а кесигизге соруу беригиз: ахчагъызны сакъларгъамы сюесиз огъесе кёбейтирге? Инвестицияланы да ма анга кёре этерге керекди.

Терк ахча ишлерге сюе эсегиз, финансистле айтханнга эс буругъуз: активлени багъасы тюшюп, ызы бла энди кётюрюлюп башлагъанда сатып алыгъыз, тюшюп башлагъанда уа – артха сатыгъыз. Алай этерча уа рынокга дайым эс буруп турургъа тюшерикди. Финанс рынокда сатыу-алыу этиу жаны бла сынамыгъыз жокъ эсе, быллай темирлени узакъ болжалгъа сатып алыргъа тийишлиди.

Эм багъалы темир иги файда келтирирми?

Ол аны багъасына кёре болмайды. Быллай темирлени сиз сатып алыргъа боллукъ тёрт тюрлюсю барды: алтын, кюмюш, платина эм палладий.

Барындан да бек алтын белгилиди. Аны битеу къыралланы ара банклары да тутадыла кеслеринде. Байлыкъ дегенни белгиси алтын болгъаны бурун заманладан бери келеди.

Ызы бла кюмюш барады. Ол алтындан иги да учузду. Аны банклада сатып алыргъа боллукъду.

Платина бла палладий ахыр жюз жылны ичинде хайырланыугъа киргендиле. Аны себепли артыкъ кенг жайылмагъандыла. Асламысында промышленностьда хайырланыладыла.

Быллай темирле сатып алыргъа умут этгенле не затха эс бурсунла?

Багъасына
Кёп къоратыргъа сюймей эсегиз, учузуракъ темирледен бирин алыгъыз. Аз ахчагъа бир килограмм алтын чыгъарыкъ тюйюлдю, кюмюшден а иги кесек алыргъа боллукъду. Сёз ючюн, быйыл биринчи мартда бир грамм алтын 5,7 минг сом чакълы тура эди, аллай бир кюмюш а – 72 сом 82 капек.

Тюше, кётюрюле баргъанына
Инвестицияны къысха заманнга этерге сюе эсегиз, багъасы терк-терк тюше, кётюрюле тургъан темирни алыгъыз. Сёз ючюн, ол жаны бла кюмюш игирек келеди, кеси да кёбюрек ахча ишлерге неда аны тас этерге онг береди. Аны багъасына Россейни Банкыны сайтында къараргъа боллукъсуз.

Терк сатар амалына
Темирни нечик терк эмда къаллай къоранчла бла сатаргъа боллугъун билигиз. Банкла аны ючюн 30 процент комиссия тыядыла. Къысха болжалгъа сатып алыргъа сюе эсегиз а, платинадан не палладийден эсе алтын неда кюмюш алыгъыз.

Банкда гырт сатып алыу

Алай этиуню тап жаны:

Гыртланы кёп тюрлю ауурлукълары болады. Жаланда бир грамм тартханлары да барды.
Къолугъузгъа не заманлада да багъалы болгъан темир тюшеди.
Сиз жаланда аны ючюн тёлейсиз. Жарашдыргъаны ючюн къоранч этмейсиз.
Гыртны юч неда андан кёп жыл тутхан эсегиз, аны артха сатханда налог тёлерик тюйюлсюз. Андан алгъа сатып, кесинден да файда тюшюрсегиз а, декларацияны жарашдырып налог тёлерге тюшерикди.
Жангы жорукълагъа тийишлиликде банкда багъалы темир гырт сатып алгъанда НДС налог тёленмейди. Быйыл биринчи мартха дери уа аны ючюн къошакъ халда энтта да 20 процент берирге тюше эди.
Тапсызы:

Россейни Банкы быллай темирлени багъаларын кюн сайын тохташдырады. Башха банкла уа аны эсге аладыла, алай багъаланы кеслери сюйгенлерича салыргъа эркиндиле. Аланы аралары уа бирде бек уллу болады.
Гыртны къайда болсада бир жерде тутаргъа керекди. Банкда оруннга салыргъа сюе эсегиз, аны ючюн да тёлерге тюшерикди.
Гырт бла бирге аны жарашдыргъан заводну сертификаты келеди. Ол документде аны энчи номери, ауурлугъу, пробасы, заводну аты басмаланады. Сертификатны тас этсегиз, банк гыртны артха аллыкъ тюйюлдю.
Сизден алтын сатып алгъанда банк аны качествосун тинтеди. Гыртны юсюнде тырналгъан жерлери неда башха кемчиликлери болсала, алтынны багъасы тюшеди.
Багъалы темирледен этилген ахчала

Быллай ахчаланы багъалары ала этилген темирлени багъаларына кёре болады.

Аланы игилиги:

Сюйсегиз алтын неда кюмюш ахча сатып алыргъа боллукъсуз. Аланы багъалары бир минг сомдан башланады.
Быллай ахчала бек иги саугъаны даражасын тутадыла. Кеслери да уллу болмай, юйде артыкъ жер аллыкъ тюйюлдюле.
Гыртлача быланы да юч жылгъа жери тутхан эсегиз – налог тёлерге тюшерикди. Андан сора уа угъай.
Осал жаны:

Россейни Банкы быллай ахчаланы багъаларын тергегенде, ала этилген темирлени багъаларына 3-20 процент къошады. Коммерциялы банкла уа аны юсюне энтта да кеслерини комиссияларын аладыла.
Быллай банкла аллай ахчаланы багъаларын 30 процентге окъуна тюшюрюп алай алыргъа боллукъдула сизден. Аны себепли сатардан алгъа аланы излемлерин толуракъ билигиз.
Багъалы темирледен этилген ахчаланы бек аяргъа керекди. Юслеринде не аз да тырналгъан неда эзилген жерлери болсала – багъасы бек тюшерикди.
Аланы сатыу-алыу бла кюрешиу да келтирирге боллукъду файда. Быллай ахчалагъа коллекционерледе сурам барды. Бара-баргъан заманлада аланы багъалары терк кётюрюлюрге боллукъду.
Алтын затла сатып алыу да инвестиция болур?

Угъай, сыргъала неда жюзюкле алып артда сатхандан бай боллукъ тюйюлсюз. Нек дегенде, аланы багъалары ол темирледен эки-юч кереге бийикди. Ломбардлада неда башха жерледе уа эм биринчиден темирни багъасына къарарыкъдыла. Аны ючюн бек кёп алсагъыз, ол этген къоранчыгъызны экиден неда ючден бирин къайтараллыкъсыз. Алай антиквариатха алыннганла излеп айланнган бир сейирлик зат болса уа сёз башхады, не хапар.

Улбашланы Мурат хазырлагъанды.