ДУНЕЙПСО ПСЫДЗЭР КАВКАЗЫМ

Пасэрей зэманым мы щIылъэм щекIуэкIа къэхъукIащIэхэм теухуа къэхутэныгъэхэр щIэныгъэм ди пащхьэ къыщрилъхьэм деж, ар фIэщ щIыгъуейуэ, телъыджэ гуэру къытщохъу. Апхуэдэ Iуэхугъуэхэм ящыщщ, псалъэм папщIэ, цIыхур бгырыс зыщIа, Кавказыр зылъэсауэ щыта псыдзэшхуэр. Ар щыIащ илъэс мини 7,5-кIэ узэIэбэкIыжмэ. ФIэщхъуныгъэм дигъэцIыху, тхылъ лъапIэхэм къыхэщыж псыдзэшхуэр пэж дыдэу щыIащ, щIэныгъэри абы щыхьэт тохъуэ.

Илъэс мин 18-15 ипэкIэ хы ФIыцIэр нобэ зэрытцIыхум хуэдэу щытакъым. Ар итащ гуэл къабзэу. А гуэлым и хъуреягъым мэз Iувхэр щыкIыу, къызэрыгуэкI губгъуэу щытащ. Абы щыхьэт техъуэ жыг лъэдакъэхэр псы лъабжьэм къыщагъуэтыжауэ музейхэм щIэлъщ. Илъэс мини 7,5-рэ ипэкIэ дунейр пщтыр къэхъущ, къуршхэм телъ мыл Iувхэр къэвщ, Атлант хым зиIэтщ, Европэмрэ Африкэмрэ я зэпылъыпIэр (Гибралтар тIуалэр) къызэгуитхъри, псы шыугъэм уэру къуэкIыпIэмкIэ къиунэтIащ. А псор щIигъэхуэбжьат хым къыщыхъуа щIыхъей шынагъуэм.  Абы хы Курытми Эгей тенджызми закъригъэIэтщ, къащхьэпрыжри, гуэлымкIэ къиунэтIащ. Абдежым гуэлыр хы шыугъэ абрагъуэ хъуащ, Босфор, Дарданеллэ тIуалэхэмрэ Iузэврэ къэунэхуащ.

Мы щIыуэпс насыпыншагъэм Кавказым щыпсэуа лъэпкъхэм я нэхъыбэр зэрилъэсам щыхьэт техъуэ кхъуэщынхэр, хьэкухэр, Iэщ щIэубыдапIэхэр къыщагъуэтыжащ псы лъабжьэм. Хы ФIыцIэм и тырку Iуфэм 2000 гъэм нэмыцэхэм щрагъэкIуэкIа къэхутэныгъэхэм къызэрагъэлъэгъуамкIэ, пэжу, хым щIиуфа щIыпIэхэм пасэм цIыху щыпсэуащ, мэз щылъащ.

Мы Iуэхугъуэм теухуауэ алъандэрэ щIэныгъэм къитIэщIа псори зэпашэчыжри, америкэ геологхэу Питман В., Райан В. сымэ жэуап иратащ цIыху хужьхэр кавказ лIэужьыгъуэу къыщIалъытэм и щхьэусыгъуэм.

КъызэрыщIэкIымкIэ, хы Курытым къикIыу (Ниагарэ псыкъелъэм хуэдэ 200-м я къару щIэлъу!) Азиемрэ Европэмрэ зэбгрилъэсыкIыу илъэсым щIигъукIэ псы дэтащ я зэхуакум. Хы ФIыцIэм апхуэдизкIэ зиIэтати, тафэ километр зэбгъузэнатIэу мини I00 щIихъумат, Кавказ къуршхэм я лъапэм нэсат. Зы жэщ-махуэм хым сантиметр I5-кIэ зиIэтырт, метр 400-кIэ Iэпхъуэрт. А лъэхъэнэм Европэм и ипщэ-къуэкIыпIэ лъэныкъуэм щыпсэу лъэпкъхэм я деж зэхъуэкIыныгъэшхуэ къыщекIуэкIащ – ятIэм кхъуэщын къыхэзыщIыкIыф, вэн-сэным хуэIэзэ, псыдзэм зыщызыхъумэ лъэпкъыщIэхэр кIуэри, абыхэм яхэтIысхьащ. Абы имызакъуэу, Кавказым иса цIыху лъэпкъхэр лъэныкъуиплIымкIэ щызэбгрыкIри, Сыбырым, Анатолэм, Месапотамием, Европэм итIысхьащ. Кавказ къуршхэм дэкIуейуэ, бгым къалэ изыщIыхьа, псыдзэр ехыжыху абы щыпсэуа цIыхухэм нобэрей кавказ лъэпкъхэр къатепщIыкIыжащ.

 

Фырэ Анфисэ.

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

29.03.2024 - 08:57

ХЬЭЩIЭХЭМ ДЫКЪЫХАГЪАЩIЭ

Урысей Ипщэмрэ Кавказ Ищхъэрэмрэ регби 7-мкIэ пашэныгъэр къыщыхьыным теухуа зэхьэзэхуэ иджыблагъэ Налшык къалэм щекIуэкIащ.

29.03.2024 - 08:56

ГУАПЭУ ЯГУ КЪАГЪЭКIЫЖ

КъБР-м щIыхь зиIэ и журналист, Урысей Федерацэм, Къэбэрдей-Балъкъэрым щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ я лэжьакIуэ, жылагъуэ лэжьакIуэ, «Советская молодёжь» газетым и редактор нэхъыщхьэу щыта Къардэн Мухьэм

29.03.2024 - 08:56

ХАДЭХЭКI ФIЭIУГЪЭХЭМКIЭ ДЫПАШЭЩ

Пхъэщхьэмыщхьэмрэ хадэхэкIымрэ къыхащIыкI консерву Кавказ Ищхъэрэм къыщыщIагъэкIым и процент 90-р Къэбэрдей-Балъкъэрым къылъос.

28.03.2024 - 09:03

АДЫГЭХЭМ Я КЪЕЖЬАПIЭР

   ЩIыгум и ныбжьым ебгъапщэмэ, псэ зыIут дунейм еплъытмэ, цIыхум къикIуа гъуэгуанэр кIэщI дыдэщ, тхыдэм и щапхъэхэмкIэ ар мащIэщ.

28.03.2024 - 09:03

КАСПИЙСК ЩЫЗОХЬЭЗОХУЭ

Кавказ Ищхъэрэм и щIыналъэхэм алыдж-урым бэнэкIэмкIэ я спортсмен нэхъ лъэщхэр, илъэс 24-рэ зи ныбжьхэр, иджыблагъэ щызэхуэсащ Дагъыстэным и Каспийск къалэм.