Шёндюледе Донбассны тийрелеринде энчи аскер операциягъа къатышып, анда жаралы болгъан 29 аскерчиге, Къабарты-Малкъарны Башчысыны буйругъу бла бир кезиулюк болушлукъ берилликди. Ахчаны республиканы къыстырыкъ фондундан бёлюрге оноу этилгенди. Аны юсюнден регионну Правительствосуну кенгешинде айтылгъанды.
Жыйылыуда министерствола бла ведомствола хазырлагъан ондан артыкъ бегимни проектлерине къаралгъанды. Правительствону Председатели Мусукланы Алий ол проектни дурус кёргенди. Ызы бла башхаларына да тынгылап, оюмун туура этгенди.
Проектледен бирине кёре, «КъМР-ни тийресинде инсанланы тозурагъан жашау журтладан 2022-2025 жылланы чеклеринде кёчюрюу» деген энчи регион программа къабыл этилгенди. Республиканы къурулуш эмда жашау журт-коммунал мюлк министри Алим Бербеков билдиргенича, бу программа «Жашау этерге жарамагъан журтланы санын азайтыуну юсюнден» федерал проектни чеклеринде къуралгъанды. Алай бла аны кезиуюнде, 2025 жылгъа дери Нальчикде, Нарткъалада эмда Солдатское элде битеу да 19 юйде 623 фатарда жашагъан 1823 адамны жангы фатарлагъа кёчюрюрге умут этиледи. Сёз мында тозурагъаннга 2017 жылда биринчи январьдан башлап былтыр биринчи январьгъа дери саналгъан жашау журтланы юсюнден барады, дегенди министр.
Программа тёртге бёлюнеди. Биринчисини болжалы быйылдан башланып, келир жылгъа дери созулады. Аны чеклеринде битеу да 1880 квадрат метрни тутхан фатарлада жашагъанла кёчюрюллюкдюле. Экинчиси 2023 жылда бардырыллыкъды, ары 5386 квадрат метр киреди. Программаны 2024 жылдагъы кесегинде 4738 квадрат метрни тутхан эски фатарлада жашагъанла жангыларына кёчерикдиле, 2025 жылда уа къалгъан 3607 квадрат метрини оноуу этилликди.
Бу жумушха 1,179 миллиард сом къоратыллыкъды. Ол санда 721,6 миллион сомну «Жашау журт-коммунал мюлкню айнытыугъа себеплик этген фонд» къырал корпорация берликди. Энтта да 449 миллионну – республиканы бюджетинден бёлюрге дейдиле. Жер-жерли бюджетледен а 9,1 миллион сом къошарыкъдыла.
Мусукланы Алий айтханнга кёре, бу программаны алгъын (2017 жылгъа дери) бардырылгъан кесегин республика болжалындан юч жыл алгъа окъуна тамамлагъанды. Аны хайырындан, жангысына тозурагъан фатарланы тизмесине 2017 жылдан башлап, былтыргъа дери киргенлени къошаргъа онг берилгенди.
КъМР-ни жарыкъландырыу эмда илму министри Анзор Езаов, бизде элледе эмда гитче шахарлада школлада, 2023-2024 жыллада, «Точка роста» илму эмда технологиялы билим бериу араланы къурауну эмда аланы ишлерин бардырыуну планларын туура этгенди. Ол кёргюзтген проектге кёре, бу ишни тамамларгъа къыралны бюджетинден субсидияла берилликдиле. Аны хайырындан 2024 жылда беш муниципалитетде 24 быллай ара къураллыкъды. Анга битеу да 36 миллион сом къоратыллыкъды, ахчаны бир кесегин республика кесинден къошарыкъды.
Анзор Езаов дагъыда районлагъа бла шахар округлагъа окъуу китапла бла пособияла, окъутууда хайырланылгъан абериле сатып алыргъа быйыл – 14,046, келир жыл а 29,44 миллион сом бёлюнюрюгюн да билдиргенди. Жыйылгъанлагъа аны магъанасын Мусукланы Алий былай ангылатханды: «Эсигизде эсе, орта школлагъа тынгылы ремонт этиуде быллай излем барды – жер-жерли власть органла алада китапланы барын да жангыларына алышыргъа борчлудула. Бу ахча да ма ол жумушлагъа къоратыллыкъды. Аны себепли ишни болжалгъа салмай, мектепледе ремонт бошаларгъа, китапла да сатып алыргъа керекдиле».
Сюзюуге чыгъарылгъан башха проектледе «Аушигер» эмда «Жылы-Суу» багъыу-саулукъландырыу тийрелени чеклерин тохташдырып, аланы ЕГРН-ге бу айны ахырына дери тюшюрюрге оноу этилгенини, МФЦ-гъа граждан болумну актлары бла байламлы жазыула этерге эркинлик берилгенини, санкция басым болгъан кезиуде ишни тийишдириу жаны бла регион Штабны къауумун тюрлендириуню юслеринден да айтылгъан эди. Саулай айтханда, проектлени барын да дурус кёргендиле.
Улбашланы Мурат.
