КъБР-м и Iэтащхьэр дыгъуасэ депутатхэм яIущIащ. Абы хэтащ УФ-м и Президентым и полномочнэ лIыкIуэм и аппарату КИФЩI-м щыIэм и федеральнэ инспектор нэхъыщхьэр, КъБР-м и прокурорыр, Правительствэм хэтхэр, КъБР-м цIыхухэм я хуитыныгъэхэр хъумэнымкIэ и уполномоченнэр, КъБР-м и Жылагъуэ палатэм и унафэщIыр, республикэм и район, къалэ ок-руг администрацэхэм я Iэтащхьэхэр.
КIуэкIуэ Казбек жиIащ мы зэманым дуней псом къыщекIуэкI политикэ Iуэхухэм тещIыхьауэ зэIущIэ ирагъэкIуэкIыну мурад зэращIар.
- Иужьрей илъэсхэм дрищыхьэтщ ди къэралри ди Президентри нацизм гупсысэм земыгъэубгъуным, ди гъунапкъэхэм къытеуэнкIэ шынагъуэ щымыгъэIэным ехьэлIауэ ирагъэкIуэ-кIа лэжьыгъэм. А Iуэхухэр мамыру зэхигъэкIыну ди къэралыр хущIэкъуами, дызэхахакъым. Уеблэмэ нобэми КъухьэпIэм Украинэм и унафэщIхэр къызэщIигъаплъэ зэпытщ. Iэщэу къамы-гъэсэбэп щыIэжкъым: экономикэри, хъыбарегъащIэ Iуэхухэри, политикэри. Абыхэм ехьэлIауэ ди къэралым и Президент Путин Владимир унафэ къищтар тфIэтэ-мэмщ икIи тфIэкъабылщ. Санкцэхэр ди къэралым къызэрыпагъэувамкIэ я гугъащ ди хэкур къарууншэ ящIыну, арщхьэкIэ дэ быдэу дызэрыIыгъыу къыщIэкIащ. Нэхъ ипэкIи Урысейр санкцэхэм мызэ-мытIэу пэщIэтащ икIи сыт щыгъуи абыхэм пэлъэщащ. Си фIэщ мэхъу иджыри ар къызэрехъулIэнур. Иджыпсту къекIуэкI Iуэхухэм я пэжыпIэм ди цIыхухэр щыгъуазэу щытын хуейщ. Ди зэфIэкIхэр КъБР-м и Парламентым къыщызэщIэткъуэжыну, адэкIэ дызэлэжьынухэри къэдгъэнэIуэну аращ нобэ ди мурадыр, - жиIащ КъБР-м и Iэтащхьэм.
КIуэкIуэ Казбек Къэбэрдей-Балъкъэрым 2021 гъэм иIа ехъулIэныгъэхэм я гугъу щищIым, къыхигъэщащ щIыналъэм къилэжьыр иджы япэу сом мелард 200-м зэрыщхьэдэхар. Республикэм езым къыщIигъэкIымрэ промышленностым епха лэжьыгъэхэмрэ къыпэкIуар сом мелард 54-м щIигъуащ. ЕхъулIэныгъэфIхэр иIэщ мэкъумэш IэнатIэми - сом мелард 68,8-рэ (абы и пэ ита илъэсым ебгъапщэмэ, проценти 110-кIэ ягъэзэщIащ). КъБР-м и Iэтащхьэм къыхигъэщащ республикэм и туризм Iуэхуми хэпщIыкIыу зэрызиужьар. Нэгъабэ республикэм зыгъэпсэхуакIуэу илъэсым иIам и бжыгъэр, зэи къэмыхъуауэ, цIыху зы мелуаным щIигъуащ. Сатум къыпэкIуар сом меларди 188-рэ мэхъу. ЦIыхухэм хуащIа Iуэхутхьэбзэхэм сом мелард 36,7-рэ кърикIуащ.
- Щапхъэу къэсхьа бжыгъэхэм, шэч хэмылъу, щIыналъэм и бюджетыр зэфIагъэувэ, ди экономикэр зэпIэзэрыт ящI. Псалъэм папщIэ, республикэм и хэ-хъуэр 2021 гъэм сом мелард 51,9-рэ хъуащ. Ар сом зы мелардрэ мелуани 100-кIэ нэхъыбэщ 2020 гъэм елъытауэ, - жиIащ КIуэ-кIуэм. - Мыхьэнэшхуэ яIэщ налогымрэ нэгъуэщI хэхъуэхэмри. Ахэр сом зы мелардрэ мелуан 700-кIэ нэхъыбэ хъуащ. Къыхэзгъэщыну сыхуейт зи гугъу сщIы хэхъуэхэр хьэрычэт мащIэмрэ курытымрэ къызэрыхэкIар. Ар и фIыгъэщ хьэрычэтыщIэхэм защIэгъэкъуэным, ахэр тыншу гъэлэжьэным теухуауэ едгъэкIуэкIа Iуэхухэм. ХьэрычэтыщIэхэм фIыщIэ яхузощI налог хьэлэлу зэратым, абыкIэ республикэм и бюджетыр зэрагъэнщIым папщIэ. Бжыгъэхэр къэтхьмэ, псори зэхэту налог хэхъуэхэр сом мелард 13,7-рэ хъуащ.
КъБР-м и Iэтащхьэм къыхигъэщащ республикэм телъ къэрал щIыхуэр нэхъ мащIэ щIынми зэрелэжьар. Къэбгъэлъагъуэмэ, ар сом мелуан 360-кIэ ягъэмэ-щIащ.
- Ди ехъулIэныгъэхэм ящыщу къэплъытэ хъунущ 2021 гъэм шыщхьэуIум и 1-м щегъэжьауэ цIыхухэм я улахуэм проценти 10-кIэ зэрытхухэгъэхъуар. А лэжьыгъэр къызэдгъэпэщыным бюджетым иджыри сом мелуан 504-рэ къы- хэдгъэкIауэ щытащ. 2021 гъэм и кIэм къызэригъэлъэгъуамкIэ, республикэм мазэм ику иту къыщахь улахуэр сом 31 679-рэ хъуащ, 2020 гъэм елъытауэ проценти 4,9-кIэ нэхъыбэщ, - пищащ КIуэкIуэм.
Ар тепсэлъыхьащ тхьэмыщкIагъэр къызэрап- щытэми (процент 24,2-уэ щытар процент 18,2-м нэскIэ ирагъэхащ) Къэбэрдей-Балъкъэрым лэжьапIэншэхэм я Iуэху зытетми. Иужьрейм и бжыгъэр 2021 гъэм и пэм елъытауэ хуэди 6,7-кIэ нэхъ мащIэ хъужащ. ЛэжьапIэншэу ятхыр процент 16 хъууэ щытамэ, проценти 2,5-м нэс ехыжащ. КIуэкIуэ Казбек къыхигъэщащ коронавирусым и зэманым лэжьапIэншэхэм я бжыгъэр хэхъуауэ щытами, иджы щытыкIэр зэрефIэкIуэжар.
КъБР-м и Iэтащхьэр тепсэлъыхьащ Iэпхъуэшапхъуэхэм я Iуэху зытетми. Абы зэригъэпщащ блэкIа илъэсхэмрэ ди зэманымрэ щытыкIэр зыхуэдэр. Псалъэм папщIэ, илъэсипщI и пэ республикэм зы илъэ-сым къриубыдэу цIыху мини 5-рэ 548-рэ икIыу щытащ, 2017 гъэм - 2397-рэ, 2021 гъэм - 250-рэ къыхэхъуэжащ. КIуэкIуэ Казбек жиIащ абы мыхьэнэшхуэ зэриIэр.
Апхуэдэуи КъБР-м и Iэтащхьэр къытеувыIащ республикэм щагъэзащIэ лъэпкъ проектхэм. Нэгъабэ абы трагъэкIуэдащ сом меларди 8,6-рэ (2020 гъэм елъытауэ сом меларди 2 хуэдизкIэ нэхъыбэ). Лъэпкъ проектхэм хыхьэу, республикэм социальнэ IуэхущIапIэхэр щызэрагъэпэщыжащ, щIыналъэхэр зэIузэпэщ щащIащ. Псори зэхэту IуэхущIапIэ 500-м нэблагъэ яухуащ е зэрагъэпэщыжащ (сом меларди 4,2-рэ текIуадэу). Лэжьыгъэшхуэ ирагъэкIуэкIащ республикэм и гъуэгухэр зэгъэпэщыжыным и лъэныкъуэкIи.
КIуэкIуэ Казбек къыхигъэщащ санкцэхэм я зэранкIэ дызэрыт зэманымрэ къыкIэлъыкIуэну япэ илъэсхэмрэ гугъуу зэрыщытынур, ауэ абыхэм емылъытауэ, УФ-м и Президентым и пщэрылъхэр зэрагъэзэщIэнум хущIэкъун зэрыхуейр.
- Санкцэхэм дызэрыпэщIэтыфыну Iэмалхэр къэра-лым иубзыхуащ. Абыхэм ящыщщ экономикэр зэпIэзэрыту Iыгъыныр, лэжьапIэ IэнатIэхэр цIыхум яфIэмыгъэкIуэдыныр, щытыкIэ гугъу хэхуахэм защIэгъэкъуэныр, уасэхэр зэтеIыгъэныр. Мы лэжьыгъэхэм кIэлъыплъыну УФ-м и Правительствэм и комиссэ яубзыхуащ. Ди республикэми Iуэхухэр зэщIэзыгъэуIуэ штабхэр щыдгъэбелджылащ икIи зэрыхъукIэ ди къэралым и Президентым и пщэрылъхэр зэрыдгъэзэщIэным дыхущIэкъунущ. Иджыпсту нэхъыщхьэр цIыхухэм защIэдгъэкъуэнырщ, цIыхур ирипсэун щхьэкIэ нэхъ мащIэ дыдэу зыхуейм хэгъэхъуэнырщ, тхьэмыщкIагъэр дгъэмэщIэнырщ, - дыщIигъуащ КIуэкIуэм.
КъБР-м и Iэтащхьэр пыухыкIауэ тепсэлъыхьащ зэман гъунэгъум узыншагъэр хъумэнымкIэ, мэкъумэш, щэнхабзэ, егъэджэныгъэ IэнатIэхэм, щIалэгъуалэм ядэлэжьэным ехьэлIауэ республикэ унафэщIхэр зэлэжьыну Iуэхухэм.
Гу зылъытапхъэ: КIуэкIуэ Казбек зэIущIэм щыжиIар зэрыщыту тетынущ ди газетым и къыкIэлъыкIуэ къыдэкIыгъуэм.
БАГЪЭТЫР Луизэ.