Бэрбэч ХьэтIутIэ и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым и унафэщIым и къалэнхэр зыгъэзащIэ Алътуд Юрэ иджыблагъэ егъэджэныгъэмкIэ Мэзкуу щызэхаша дунейпсо щIэнIуатэм хэтащ. «Крокус Экспо» гъэлъэгъуапIэ унэм къыщызэрагъэпэща зэхуэсыр «ММСО Коннект» хъыбарегъащIэ утым и Iэмалхэр хэлъу пэIудза жыпхъэм итуи ирагъэкIуэкIащ.
Дунейпсо зэIущIэм и лэжьыгъэм хэтащ хамэ къэрал щэщIым щIигъум я лIыкIуэхэр. Егъэджэныгъэм, щIэныгъэм, технологием епха, экономикэмрэ псэуныгъымрэ я зыужьыныгъэм пыщIа, мыхьэнэ зиIэ Iуэхугъуэхэм тепсэлъыхьыну, я Iуэху еплъыкIэхэр утыку кърилъхьэну зэхуэсым хэтащ къэрал къулыкъущIапIэхэм я лэжьакIуэхэр, зи цIэ жыжьэ Iуа еджапIэ нэхъыщхьэхэм я унафэщIхэр, щIэныгъэхутэ институтхэм я IэщIагъэлIхэр, хьэрычэтыщIэхэр, егъэджакIуэхэр, студентхэр, еджакIуэхэмрэ абыхэм я адэ-анэхэмрэ.
ЗэIущIэм кърихьэлIахэм я псалъэмакъыр нэхъыбэу траухуат щIэныгъэмрэ къэралым иригъэкIуэ щIалэгъуалэ политикэмрэ зэрызэлъэIэсым, «Лэжьыпхъэхэр-2030» къэрал программэм къалэн зыщищIыж Iуэхугъуэхэм хэлъхьапхъэ зэхъуэкIыныгъэхэм, дунейр зэщIэзыщта коронавирус узыфэм и лъэхъэнэм кIуэ пэтми егъэджэныгъэм къыщыхалъхьэ робототехникэм и зыужьыкIэ хъуным, еджэныгъэ IэмалыщIэхэмрэ бгъэдыхьэкIэщIэхэмрэ, а IэнатIэм пэIудзауэ щызэдэлэжьэным епха гугъуехьхэр къызэнэкIа зэрыхъуным, уней егъэджэныгъэм и къэкIуэным, нэгъуэщI куэдми.
«IэнатIэм щыпашэхэм щIэныгъэ гуэдзэ зэрагъэгъуэтыным и IуэхукIэ» фIащу къызэрагъэпэща псалъэмакъ щхьэхуэм Алътуд Юрэ хэтащ. Абы къызэрыхигъэщамкIэ, дызыхэпсэукI дунейм IэщIагъэ зэбгъэгъуэт къудейкIэ ирикъуркъым, абдеж ущехъулIэн, зыщыпIэтын папщIэ Iэмалыншэу щIэныгъэ гуэдзи уиIэн хуейщ. «НобэкIэ цIыхум и Iэмалымрэ и зэфIэкIымрэ хэхъуэн папщIэ, щIэныгъэ гуэдзэм узытришэ гъуэгум хуэдэ къэгъуэтыгъуейщ, узыдиш лъагапIэр къызэрымыкIуэу инщ. IэщIагъэ зэзыгъэгъуэт цIыхум дежкIэ хуэгъэIэкIуэлъакIуэ къудеймэ, щIэныгъэ гуэдзэр IэмэпсымэфI хуэдэщ, и Iэмалхэри гъунэншэщ», – жиIащ Алътудым.
КъБКъУ-м и унафэщIым жиIэр зэрыдиIыгъыр къыхэщу «ЭкономикэмкIэ еджапIэ нэхъыщхьэ» щIэныгъэ-къэхутакIуэ университетым и профессор Коршунов Илья къызэхуэсахэм гу лъаригъэтащ Къэбэрдей-Балъкъэрым щIэныгъэмрэ егъэджэныгъэмкIэ иужьрей илъэсхэм игъуэт гулъытэмрэ ищI хэхъуэмрэ бгъэщIэгъуэн хуэдиз зэрырикъур. «Урысейм цIэрэ щхьэрэ щиIэу къалъытэ еджапIэ нэхъыщхьэхэм фIыуэ япэIудзащ КъБКъУ-р. Апхуэдэу щыт пэтми, зэпыу зимыIэу егъэджэныгъэр къызэгъэпэщынымкIэ, щIэныгъэм утыку къищIа къэхутэныгъэщIэхэр абы хэпщэнымкIэ ипэ итхэм ящыщ зыщ. Иужьрей илъэситIыр къапщтэмэ, КъБКъУ-м къыщIэтIысхьэм я бжыгъэр щыкIэ нэхъыбэ хъуащ. Абыхэм яхэтщ езы щIыналъэм щыщхэм я мызакъуэу, Урысейм и щIыпIэ зэмылIэужьыгъуэхэми, хамэ къэрал куэдми къикIа щIалэгъуалэр. – жиIащ Коршунов Илья. – КъБКъУ-м тегъэщIапIэ ищIыр еджакIуэм бгъэдилъхьэ щIэныгъэр IэщIагъэм и щIэгъэкъуэн нэсу къэзылъытэ гупсысэрщ. А бгъэдыхьэкIэм фIы куэд къыдокIуэ. Псалъэм и хьэтыркIэ, медицинэм щегъэжьауэ еджэныгъэм щыщIэкIыжу ныбжьыщIэм зэригъэгъуэт щIэныгъэм Iэмалыншэу иджыри а IэнатIэм пэблагъэ е пэмыжыжьэ дыдэу щыт щIэныгъэ гуэдзэри къигъэIурыщIэн хуейщ. Зэрыкъэралу къапщтэмэ, КъБКъУ-м и закъуэщ еджакIуэм а Iэмалыр зэблэмыууэ езытыр, ар къэгъэнауэ, щIэупщIэ щиIэр, еджэну зезыгъэтххэм я бжыгъэр щыхэмыщIыр. Абы къигъэлъагъуэр аращи, япэрауэ, КъБКъУ-м къыщIэкIыр лэжьапIэншэ хъунукъым, етIуанэрауэ, езы еджапIэм жылагъуэр зыхуэныкъуэ унэтIыныгъэхэр иубзыхуф, къихутэф, зэхигъэкIыф зэрыхъуарщ».
Алътуд Юрэ зэрыжиIэмкIэ, щIэныгъэ гуэдзэм епха егъэджэныгъэр зэтрамыублэ щIыкIэ, къэхутэныгъэхэр ирагъэкIуэкIат, IэщIагъэ теухуауэ щIэупщIэ зиIэр зэхагъэкIат, цIыхур зыхущIэкъумрэ щIыналъэр зыхуэныкъуэ IэнатIэхэмрэ зэралъытат. «Къэхутэныгъэм къигъэлъэгъуащ цIыхубэм я процент 30-м щIэныгъэ гуэдзэ щызэрагъэгъуэткIэ, нэхъыбэу зытрагъащIэр абы технологие и лъэныкъуэкIэ хэлъыну фIагъымрэ зэIузэпэщыныгъэр къэгъэщIыным хуэгъэпсауэ зэрыщытымрэщ. НэгъуэщIу жыпIэмэ, гупсысэм къыфIэкIауэ фейдэ къызыпэкIуэ бизнесыр зэрызэтебухуэн гъуэгур шынагъэ къыхэмыкIыу къызэрызэнэкIыным тещIыхьа щIэныгъэщ щIэупщIэ зиIэр. – жиIащ Алътуд Юрэ. – ЩIэныгъэ гуэдзэ зэзыгъэгъуэтахэм я проценти I0-м я гуращэр къайхъулIащ: яIэ хъуа есэныгъэм и щхьэпэ псоми къекIыжащ, бизнес Iуэхур зэтраублэфащ, уеблэмэ абы зезыгъэубгъуфахэр, къэзыIэтыфахэр мащIэкъым».
Апхуэдэу, зэхуэсым кърихьэлIахэри пэIудзауэ хэтахэри иригумэщIырт узыншагъэр хъумэным теухуауэ щыIэ технологиехэр IэнатIэм зэрыхапщэ щIыкIэм, абы кърикIуэм, псом хуэмыдэу мы коронавирус узыфэм щыхъума хъун папщIэ къызэрагъэпэщ хэкIыпIэхэм.
ЦIыхур зыщIэупщIэмрэ щIыналъэр зыхуэныкъуэмрэ елъытауэ, къэралым зэпыу зимыIэ еджэныгъэ лIэужьыгъуэм зегъэужьын, абы и гугъур нэхъыбэм яхэгъэIуэн зэрыхуейм псори арэзы техъуащ. НобэкIэ а еджэкIэ Iэмалым пхыкIыфащ Урысейм и щIыналъэ 35-р, лъабжьэ быдэ зэрищIынуми шэч зыми къытрихьэжыркъым.
КъБКъУ-м зригъэгъуэта ехъулIэныгъэхэм урысей еджапIэ нэхъыщхьэхэм щапхъэ зэрытрахыфынур, къэралпсо проекту букъуэдий зэрыхъунур, зэпыу зимыIэ еджэныгъэми и гъунапкъэхэм зэрызебгъэубгъуфынур зэхуэсым къыщащта джэпсалъэми хатхащ.
ШУРДЫМ Динэ.
