Озгъан ыйыкъда Къабарты-Малкъар къырал университетде Шимал Кавказны тынгылы айнытыу жаны бла биринчи форум ачылгъанды. Анга Россейни кёп регионларындан белгили экспертле, политикле, къырал эмда жамауат къуллукъчула, алимле бла предпринимательле – битеу да 500-ден артыкъ адам къатышханды.
Аны КъМР-ни Правительствосу, «Единая Россия» партияны Генсовети, РФ-ни Президентини СКФО-да толу эркинликли келечисини Аппараты, Социал-консерватив политиканы арасы эм КъМКъУ къурагъандыла. Экспертле юч кюнню ичинде бизни къыралда Миллет проектлени магъаналыгъын, аланы тамамлауда жамауат къаллай жерни алгъанын, бу ишни кезиуюнде, ол санда Шимал Кавказны айнытыуда да, не тюрлю проблемалагъа тюберге тюшгенин хар жаны бла сюзгендиле.
Биринчи кюн форум ишин КъМКъУ-да бардыргъанды. Аны ректору Юрий Альтудов къонакълагъа салам берип, сагъынылгъан проектле, ол санда бизни регионну да тынгылы эмда терк аякъландырыргъа онг берликлерин чертгенди. "Кавказда бу магъаналы башламчылыкъланы тамамларгъа бар онгла болгъанын барыбыз да кёребиз. Сёзсюз, ала бизге айнытыуну жолуна ышаннгылы турургъа себеплик этерикдиле», - дегенди.
Форумгъа къатышханланы «Единая Россия» партияны генсоветини башчысы Борис Грызлов да алгъышлагъанды. Аны уа кенгешчиси Юрий Шувалов окъугъанды. «Миллет умутла бла миллет проектле, жамауат организацияланы, социал къымылдауланы, профессионал биригиулени, илмуну эмда билим бериуню келечилерини бирлешип къармашыуларыны мурдору болгъандыла. Бизни партия да аллай ишге себеплик этиуге бийик магъана береди»,-деп айтылгъанды анда.
Жыйылыуну биринчи темасы жамауат эмда сетевой къымылдаула политика болумну къалай тюрлендире баргъанлары бла байламлы эди. «Миллет проектле жетишимли болур, алагъа жамауат да къатышыр ючюн хар ким да жашагъан жерлеринде, саулай къыралда да бу жаны бла иш не халда болгъанын толусунлай билирге керекдиле», - дегенди Социал-консерватив политика араны башчысы Людмила Шувалова. Ол оюм этгенден, жамауатсыз регионну не тюрлю айныууну юсюнден айтырча тюйюлдю.
РФ-ни Федерация Советини башчысыны кенгешчиси Виктор Конопацкий а «миллет умутла» бла «миллет проектле» бош сёзле болуп къалмазын сакъ болургъа кереклисин чертгенди. «Россейни Президентини бу проектле бла байламлы буйругъун толтурур ючюн, властьны бла жамауатны арасында байламлыкъла дайым болургъа керекдиле», - деп къошханды ол.
Ызы бла къурулуш, эл мюлк эмда предпринимательство сфералада болгъан кемчиликлени, тюрлениулени, бу бёлюмлени айнытыу амалланы юсюнден сёлешиннгенди. «Жашау журтла. Тап болум» деген миллет проект сюзюлгенде, РФ-ни къурулуш эмда ЖКХ министрини орунбасары Дмитрий Волков, КъМР-ни Правительствосуну Председателини орунбасары Владимир Болотоков, «НОСТРОЙ» ассоциацияны башчысы Антон Глушков, «НОПРИЗ» Битеуроссей биригиуню вице-президенти Антон Мороз, КъМР-ни къурулуш министри Вячеслав Кунижев, Ингушетияны, Шимал Осетияны эмда Дагъыстанны келечилери оюмларын билдиргендиле.
«Къурулушчуланы миллет биригиуюне партияны башчысы Дмитрий Медведев «Тынгылы айнытыу» деген къауумну къураргъа буйрукъ бергенди. Энди уа ала регионлада болумну сюзюу бла кюрешедиле. Сёз ючюн, «Жашау журтла. Тап болум» миллет проектни юсю бла жер-жерледе асламысында бирча жумушла чыкъгъанлары эсленеди», - дегенди Антон Мороз.
Антон Глушков а, къурулушну юсюнден айтханда, бир жылгъа жашау журтладан хайырланыргъа 120 миллион квадрат метр берирге борч салыннганын эсгертгенди. Алай мында быллай чырмаулукъ эсленеди: фатарланы багъалары ёсе барадыла, алай кёп фатарлы юйле уа аздан-аз ишленедиле.
Энчи бизни республикада болумну юсюнден айта, Вячеслав Кунижев быллай шартла келтиргенди: быйыл Къабарты-Малкъарда 474 минг квадрат метр берилликди хайырланыргъа. Алгъаракълада жыллада уа аны орталыкъ кёрюмдюсю 428 минг бола эди.
Тийишли Миллет проектде белгиленнгенича, 2024 жылгъа республика 627 минг квадрат метрге чыгъаргъа борчлуду. Аны толтурур ючюн а ары дери бир миллиондан артыкъ квадрат метрни хазырларгъа керекди, алай бюгюнлюкде къурулушу башланнган журтланы ёлчеми жаланда 800 минг чакълы квадрат метрге жетеди.
Ушакъгъа къатышханла бу кёрюмдюню къалай кёбейтирге боллугъуну юсюнден оюмларын билдиргендиле, къоншу регионлада болумну да сюзгендиле. Жыйылыуну экинчи кесегинде гитче эмда орта предпринимательствону онгдурууну, экологияны, жерчиликни, эл тийрелени айнытыуну юсюнден баргъанды ушакъ.
Форумну чеклеринде дагъыда КъМКъУ-ну бла Россейни Экология биригиуюню (РЭО) араларында байламлыкъла къурауну юсюнден келишим этилгенди.
